Nga tshifhinga tsha centuary ya vhu 20, ho vha na u shanduka kha zwa u lima zwa vhatshena, he zwa do ita uri mabulasi a vha Ndebele a vhewe fhasi ha mutsiko muhulwane vhukuma. Kha dzinwe nyimelo rabulasi udo tou shuma atuwa, asi tsha toda tshumelo yavho, zwine zwa sia atshi khou pandelwa na muta wawe muta.
Kha dzinwe nyimelo rabulasi udo engedza dzi awara dza u shuma hune avha tsha do vha na zwinwe zwine vha nga kha di vha vha tshi khou ita u fhira u vha vha tshi khou shuma bulasini, zwa sia vhathannga vhanzhi vha vha Ndzundza vha tshi tutshela midi yavho. Musi mita isi tsha kona u fusha tshumelo yavho, muta wa hawe udo pandelwa bulasini zwine zwa sia muta wothe u tshi khou tea u wana hune vha nga dzula hone huswa.
Hezwi zwothe zwo vhoniwa nga vhathu vha Ndzundza-vha tshi khou tshimbila na sambi la zwifuwo zwine vha vha nazwo-vha tshikhou todana na fhethu huswa hune vha nga dzula hone, vha nga kha di ya fhethu huswa hune asi ha kale u fana na KwaNdebele kana ha kale (vhubvaduvha ha ma Sotho-mahayani a Lebowa.
Vha sasaladzi vhanzhi vho vhona KwaNdebele hu fhethu ha u latela mashika, vha dzhia muhulwane wa hone wa muvhuso wa tshitalula. Fhedzi ho vha hu fhethu ha khwine u fhira ha mavhuru-nndwa ya mandebele ya 1883.
Nga maduvha mavhi a muvhuso wa thitalula, nga vho 1980, ho vha na dzi khakhathi dzine dzo vha dzi tshi khou kwama vhukuma vhadzulapo, dzi tshi khou tikedzwa nga we avha tshi khou vhusa nga tshenetshila tshifhinga khosi ya Ndzundza a tsh ikhou lwa na vhane vha khou vhusa vha kwaNdebele.
Heyo yo vha i thikhedzo ye ya takadza ye ya do hanedza na na zwithu zwothe zwa KwaNdebele u diimisa nga tshifhinga tsha muvhuso wa Tshitalula. MaNdebele vho sumbedza na hone vha diisa phanda na u sumbedza, zwa sialala uri asi zwithu zwa fhasi sa zwine zwa nga vhonalisa zwone, na uri zwa vhuhosini zwi nga shuma zwa imelela democracy.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe