U Lavhelesa Mutakalo wa Nguluvhe

©Glenneis Kriel
Under normal conditions, pigs will be playful, inquisitive and act as part of the group.
Nḓila ya vhuḓi kha u langa mutakalo wa nguluvhe ndi u kona u vhona vhulwdze wa kona u vhu lafha vhu saathu hulela. U ita hezwi vho rabulasi vha fanela u kona u vhona kuitela kwa dzine dza vha na mutakalo na dzi sinaho nga tsumbadwadze.

Zwivhumbiwa Zwine zwa kona u Takala

©Glenneis Kriel
Pigs should be moving easily.
Nguluvhe ndi phukha dzine dza dzula dzo takala. Nahone arali dzo vuwa zwavhuḓi u ḓo dzi vhona nga u tamba na hone dzi tshikona u tamba dzoṱhe nga zwigwada.
Dzi ya sumbedza u takala musi hu tshi dzhena muthu hune dza vha dzi hone nahone dza ita na phosho dzo lavhelesana na hune ha khou dzhena hone muthu.
Musi dzi tshi khou lwala dzi ya balelwa u ita hezwi zwithu zwoṱhe dza bva kha zwigwada. Dzi nga lambiwa na nga dzinwe nguluvhe zwine zwa nga sia dzi tshi dzula dzo lala.

Kutshimbilele

©Glenneis Kriel
The face should be clean with no discharges from the eyes.
Nguluvhe dzi tshimbila zwavhuḓi. Musi u tshi vhona dzi tshi bva kha zwigwada na u balelwa u tshimbila i tshi balelwa na nga u vuwa dza dzula dzo lala ndi tsumbo ya uri azwi khou tshimbila.

Nḓevhe, maṱo na Ningo

Tshifhaṱuwo tshi fanela uvha tsho naka hu sina miṱodzi ine ya khou bva kha maṱo. Maṱo afanela uvha o vulea, nḓevhe dzo ima kana dzo sedza fhasi zwi nga sumbedza uri nguluvhe ayo ngo takala. Zwine ya bvisa zwi fanela uvha zwi tshi vhonala hu sini zwi tshi nga malofha.

Mukumba

Mukuma wa hone u fanela uvha u tshi khou penya na u vhonala una mutakalo. Nntsu na dza munwe muvhala dzi vha dzi na mavhudzi ane avha uri o ḓala, ngeno huna uri dzine dza vha tshena dzi sina mavhudzi manzhi ane a vha o dzula oḓi lalela. Mavhudzi ane a ima a sumbedza uri huna zwinwe zwi sa khou tshimbilaho zwavhuḓi.

Lukanda

©National Pork Board and the Pork Checkoff, Des Moines, IA, USA
The skin and coat of the skin should look healthy.
Lukanda lu fanela uvha lwo kulumagiwa hu sina zwilonda, kana mavhala mavhala kana u kukumuwa. Uya nga vha Pig Site article Recognising disease on the farm, u vhona muvhala mudala hu nga vha tsumbo ya uri huna zwitzhili, acute bacterial septicaemia, a toxicity, acute mastitis, metritis, acute pneumonia na manwe malwadze. Kha dzine dza vha na lukanda lutshena zwa uvha na muvhala mutsuku zwi nga vha tsumbo ya uri nguluvhe i khou lwala.

U Fema

Nguluvhe ine yavha na mutakalo i fema zwavhuḓi. Zwa u fema zwavhuḓi zwi ya fhambana na ngauri ina minwaha mingana. Ine ya vha na mutakalo i tshi khou fhedza u bebiwa i fema 50 uya kha 60 nga muthethe, ṱhukhu dzi fhambana ubva kha 25 uya kha 40 nga muthethe. Ine ya vha khulwane ndi 13 uya kha 18 nga muthethe.

Urwa ha Mbilu

U rwa ha mbilu hune havha uri ho linganela ndi 65 uya kha 80 nga muthethe ine ya vha fhasi ha 180 nga muthethe ndi dzine dza vha dzi tshi khou fhedza u bebiwa.

Mufhiso wa Muvhili

Mufhiso une wa vha wo linganela u vhukati ha 38,5 na 39 Degrees Celsius. Nguluvhe ine yavha na mufhiso une wa vha nnṱha ha 41 degrees Celsius kana fhasi ha 37 degrees Celsius i vha i tshi khou lwala zwavhukuma. Tshinwe tshifhinga zwi vha zwo khakhea arali nguluvhe i tshi khou tetemela.

Lutamo lwa Zwiḽiwa

©Glenneis Kriel
Something is wrong if a pig loses its appetite.
Hu vha huna zwo khakheaho arali nguluvhe ya vha i si tsha tama zwiḽiwa.

Malaṱwa

©Glenneis Kriel
Dung should be firm with a cow pad consistency.
Murundo u fanela uvha na muvhala wa tshitopana une wa vha u songo dombilela. Tshitopana tsho dombilelaho kana u tshi nga malofha zwi vha zwi songo dzudzana. Nguluvhe ine yavha i sa tsha runda i vha i tshi khou lwala lwa u fa.
Matoko ahone afanela u khwaṱha sa akholomo. U farea, na u bva maḓi kana malofha a zwo ngo tendelwa.

U Tshimbila ha Malofha

©National Pork Board and the Pork Checkoff, Des Moines, IA, USA
Piglets nursing under heating lamp: Sows should produce enough milk for each piglet.
Hu fanela uvha na mafhi ane avha o lingana zwiguluzwana, zwoṱhe zwi fanela u mona na mme. Hu vha huna zwo khakheaho arali kha ḓamu huna u zwimba, arali i sa khou bvisa mafhi o linganaho kana vhana vha tshi khou lovha.

Munukho

U fanela u tou nukhedza uri u kone u vhona vhuthada u fana na ha u sa tshimbila zwa vhuḓi ha maḓi kana ha musi i sa khou ḽa zwavhuḓi na u wana huna dzo faho. Zwine vhathu vha sa kone u tshila khazwo na kha nguluvhe zwo tou ralo.
Unga vhala zwinzhi nga ha mutsiko wa mufhiso na wa u rothola.