Vhabveledzi vha vha tsivhudzwa u shumisa zwithu zwinzhi kha u langa hezwi zwi khokhonono sa tsumbo. Huna zwine nga mvelo zwa vha zwiḽi zwa zwikhokhonono, na zwine zwa sa kone u dzula nga zwoṱhe (swina la mupo) entomopathogenic nematodes (lushaka lo no vhulaha zwikhokhonono) fungi kana bacteria zwine zwa vha zwi tshi khou ṱoḓana na zwikhokhonono. Hezwi zwithu zwi ya shumiswa nazwo musi u tshi khou lwa na zwikhokhonono (zwinwe ndi zwa mvelo).
Nḓila ya khwiṋe ya u fhungudza zwikhokhonono na malwadze ndi u dzula u tshi khou lavhelsa bulasini u tshi khou itela u vhona dzi tsumbadwadze. Vhabveledzi vhanzhi vha na zwine vha pfumbudza uri zwi kone u sumbedza tsumbadwadze zwi fhungudza na tshelede. Vhashumi havha vha ya pfumbudziwa uri vha dzule vha tshi khou tshimbila vhukati ha miri vha kone u vhona uri ndi i fhio ine ya khou kavhiwa kana tsumbadwadze.
Kha zwikhokhonono zwine zwa vha zwi fhasi ha mavu, tsumbadwadze ndi usa hula zwavhuḓi, zwine zwi a itea hunzhi kha bloko. Miri a i anwi na u hula ai huli zwavhuḓi.
Zwikhokhonono zwine zwa vha zwi nnda ha mavu tsumbadwadze ndi milindi kha maṱari na zwithu zwine zwa nga zwitshena kha matavhi.
Arali zwi sa vhonali kha maṱari, kha tsinde na kha matavhi, muṱoli uḓo tea u gwa fhasi u swika atshi swika midzini ya tshimela. Musi hu tshi khou lafhiwa tshimela systemic pesticide, tshimela tshi ḓo kokodza mushonga tsha vhulaha zwitzhili kana zwikhokhonono ubva nga ngomu. Arali ho shumiswa hoyu mushonga tshimela tsho kuvhatedziwa nga mushonga na hone arali zwikhokhonono zwa nga tou lingedza u dzhena kha tshimela hu fa zwone.
Zwine mutsho wa ita zwone kha Zwikhokhonono
Ndi zwavhuḓi hafhu u ḓivha mutsho na fhethu zwi na mushumo wa ndeme une wa u ita kha mbonalo ya malwadze na zwikhokhonono. Kha vhupo hune ha vha na u rotholesa huna manwe a malwadze asa ḓivheiho, nga ha rotholesa ha dovha ha dzulela una mvula nga tshifhinga tshine miri ya vha i tshi khou hula ndi hone hune malwadze o ḓala vhukuma hafha hune havha na dzi mvula. Vhutshilo ha zwikhokhonono ndi ha khalanwaha, zwino kha nyimelo ya mealybug, dzo ḓitika nga mutsho.Vhaḓivhi na vhone vha na tshipiḓa tshine vha tshi tamba kha u langa malwadze na zwikhokhonono:
Zwa u kona u langa zwimela zwa u nga u geredzela zwifhungudza malwadze.
Hu fanela u sheledzwa muri wo no thaba sa tsumbo nga matsheloni.
Row direction na u geredzela nazwone zwina zwine zwa thusa ngazwo na u kona u omisa maṱari nga murahu ha dzi mvula.
Matanda a fha vhudzulo na fhethu ha u takuwa ha zwinwe zwikhokhonono na malwadze.
Na u sa shumisa zwavhuḓi zwithu zwa u lwa na zwikhokhonono zwi ya tshinyadza vhalwi vha zwikhokhonono.
Translated By Khalirendwe Nekhavhambe