Tshimela Tshine wa Khou Ṱoḓa u Ṱavha Tshone

U ṋanga u ṱavha muri zwi ṱuṱuwedzwa nga nḓila nnzhi dzo fhambananaho, fhedzi zwa ndeme ndi lushaka lwa mavu na fhethu (sa tsumbo, kudzulele, uya nnṱha lwanzheni) na uri hu dzhiiwa veini ya hani uri iiswe maragani. Musi u tshi dzudzanya uvha na muwne muṱokola, hu fanela u sedziwa bulasi ḽoṱhe. Sa tsumbo kha zwo ḓoweleyaho u nga kaṋa zwimela zwivhili zwo fhambananaho nga tshifhinga tshithihi. Musi u tshi ṋanga zwa u ṱavha u fanela na u sedza zwifhinga zwine zwa kaṋiwa ngazwo.
Musi u tshi ṋanga zwa u ṱavha u fanela u sedza uri miṅwe ya miri inga vha na miri mivhili kha muthihi zwenezwo zwiita uri dziṅwe dzi nga kaṋiwa uṱavhanya dzinwe u lenga. Dzinwe dza vha na matavhi mahulwane zwa ita uri dzi vhe dzo hwalesa nḓirivhe nnzhi. U ṋanga midzi na zwone ndi zwa ndeme vhukuma. U fanela u nanga midzi ine ya tendelwa u hula kha mavu ane a k tavhiwa khao. Midzi kha ḽa Afrika Tshipembe iya thoma ya ṱoliwa kha masimu o fhambananaho.

©Louise Brodie

Hezwi zwo ita uri hu kone u shuma midzi ine ya vha yo thoma ya tendeliwa ine ya kona u lwa na vhulwadze ha phylloxera na nematoes, sa 99 richter, 110 richter, 101-14 MGT. 140 Ruggeri na 1103 Paulse na Ramsey kha mavu ane avha na muṱavha. Fhedzi hune mavu avha o ṱangana na Phytophthora cinnamomi ine ya konḓa 99 Richter i fanela u litshwa.
U vha na nḓivho kana tshenzhemo nga ha midzi kha mavu o fhambananaho zwi fanela u itwa ngauri zwiita uri muri u aṋwe nga vhunzhi. Hune ha tea u bveledzwa nḓirivhe nga nnzhi, ndi zwa ndeme u shumisa Ramsey na US 8/9 ya midzi. Kha tshimela tshine tsha bveledza zwithu zwiṱuku fhedzi zwa maṱhakheni hu fanela u shumiswa 99 Richter,110 Richter na 101-14 Richter MGT i fanela u shumiswa.
Ndi zwimela zwine zwa vha na mutakalo fhedzi zwine zwa fanelwa u rengwa na u ganḓiswa miri i tshi kha ḓi vha na miṅwedzi ya 14 uya kha 18 usaathu i ṱavha.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe