Tree Squirrel

© Shem Compion

Dzina

Tree Squirrel [Paraxerus cepapi]

Tshivhumbeo

Muvhili wayo woṱhe ndi 350mm, zwine zwokatela na mutshila wo henefho. Holwu lugwada lu lemela 200g. Muvhala wayo uya fhambana uya nga dzingu ḽine ya wanala khalo, kha dubo lwa western na kha zwipida zwa Arid muvhala wa hone ndi gireyi, kha dubo lwa Eastern ndi buraweni.
Ṱhoho na milenzhe muvhala wa hone wo ita rusty dubo lwa east, zwa vha zwi tshena kha dubo lwa west. Thumbu yadzo ndi tshena. Heyi phukha ine ya tavhanya nga maanḓa u vhona na u dzula I tshi khou shuma ina mutshila mulapfu wo lapfaho u tshi ya murahu.

Kuḽele

I funesa miroho, fhedzi iya ḽa na zwipuka zwiṱuku na zwikhokhonono, I shumisa milenzhe yayo ya phanḓa musi I tshi khou vhilinganya zwiḽiwa zwayo nga tshifhinga tsha uḽa. Iya phaḓaladza dzi mbeu tsini na tsinde ḽa muri kana mahatsi uri I kone u lavhelesa muri zwavhuḓi.

Kubebele

Kha dubo lwa vhukovhela dzi beba nga khalanwaha, dzi tangana tshihulwane nga nwedzi wa ṱhangule. Dzi ya kona u vhuya na vhana u thoma kha muthihi uya kha vhararu nga ṅwedzi wa tshimedzi u swika kha ḽara. Iḓi hwala lwa maḓuvha a 56. Vhana vha ya fhiwa zwiḽiwa u swika vha na vhege dza rathi, vha kona u bvisiwa tshiṱahani vhana maḓuvha a 19.

Maitele

Ndi phukha ine iya vhonala fhedzi I fhedza tshifhinga tshayo fhasi mavuni, I tshi khou zwimana na zwiḽiwa. Musi yo khakhisiwa I dzumbama kha miri. Hu vhusiku, miṱa I dzula nga tshayo mabakoni are kha miri. Vhana vha vhibva kha zwa vhudzekani vha na minwedzi ya rathi u ya kha ya ṱahe, vha kona ubvisiwa kha muṱa.
Ya munna ndi yone ino lamulela muṱa wayo, ngeno hu uri na ya musadzi iya kona uḓi lwela. U tsireledza uri zwi gwada zwi silwe. Dzi ya vha na feḓa ḽine dza kovhelana, zwine zwa vha zwa vhuthogwa kha kutshillele kwa hezwi Zwigwada.

Nḓowelo

I funesa fhethu ho omaho hure na maḓaka, zwo katela na maḓaka o fhambananaho. I funesa mirini hu re na mabako ane ya kona uita tshiṱaha, sa muri wa mashonzha. Ya balelwa mabako are nnṱha ha muri iya kha mabako are fhasi mavuni.

Hune dza Wanala Hone

Azwo ngo yesa dubo lwa vhukovhela hezwi zwipuka zwiṱuku zwo isiwa Afrika Tshipembe, dza isiwa na maḓakani o omaho kha dzingu ḽa northwestern, na vunḓuni ḽa Northern na Mpumalanga. Na ubva eastwards uya Swaziland na Mozambique.

Tshitatistiki

Dzina ḽa tshiLatin: Paraxerus cepapi.
Tshileme (tshisadzi): 108-265g
Tshileme(tshinna ): 76-240g
Vhulapfu(tshisadzi): 35cm
Vhulapfu(tshinna): 35cm
Tshifhinga tsha u ḓi hwala: Minwedzi mivhili
Mbalo ya vhana: 1-3
U vhibva lwa vhudzekani: Minwedzi 10
Tshileme tsha musi tshi tshi fhedza u bebwa: 10g
Nzudzanyo: Rodentia
Muṱa: Sciuridae

Kubebele

Ṅwana muthihi uya kha vhararu vha ya bebiwa tshifhinga tshinwe na tshinwe tsha ṅwaha (nga maanḓa nga zwifhinga zwa tshimedzi uya kha ṱhafafamuhwe) nga murahu ha uḓi hwala lwa nwedzi ya 8.

Magannḓisi

Khwanḓa yo lapfa 2cm dza milenzhe ya murahu ndi 3cm vhulapfu.