Ostrich
Nkhwe

© Peter Delaney
Ostrich.

Tshivhumbeo

Nkhwe ndi muraḓo wa muṱa une wa vha wa zwiṋoni zwine zwa vhidziwa sa Ratites, ndi zwiṋoni zwi sa koni u fhufha. Kha lugwada lwa 8,600 lune lwa vha hone nnkhwe ndi yone khulwanesa. Musi yo ima nga vhulapfu, nga milenzhe yayo, nnkhwe ina mukulo mulapfu wo kombamaho mutshena. Muvhili wayo wo kuvhatedzwa nga mabesu matsu ane kha ṱhodzi awo a vha matshena. Ya tshisadzi ina muvhala wa buraweni na mutshena. Hetshi tshiṋoni tshihulwane nga zwinwe zwifhinga tshi ya swikelela vhulapfu ha 2,6m tsha lemela 135kg. A I koni u fhufha fhedzi iya kona u gidima nga luvhilo luhulwane vhukuma.

Kuḽele

Nkhwe ndi phukha yo no ḽa matari, iya ḽa mahatsi, thobeila na mbeu nga tshinwe tshifhinga iya ḽa na zwikhokhonono. Iya ḽa nga vhuḓalo dzi Pebbles i thusa nga u gaya na zwiḽiwa zwine zwa kona u thusa na kha tsukanyo.

Kubebele

Nga nḓowelo Nkhwe dzi ya beba lwa vhutshio hadzo hoṱhe, fhedzi dzi ya siyelisa kha u alamela makumba. Dzi ya ita lugwada lwa dzine dza vha dza uri dzi wela kha mbeu dzoṱhe. Dza tshinna dzine dza ḓiita khulu ya danga dzi dzula na dza tsadzi dzine dza swika 3 uya kha 5. U ṱangana tshihulwane hu ya itiwa na mitshino. Musi dzo no vhekanywa nga lugwada lwa u dzekana, Nkhwe hunwe fhethu iya kona u kudzela makumba a 14-60. Tshiṱaha ndi mulindi une wa vha wo tou gwiwa fhasi mavuni yo tsa 1 uya kha 2 u tsela fhasi. Kumba ḽo linganelaho ndi 6 inches vhulapfu, 5 inches u ṱandavhuwa, ḽi lemela 3 pounds ḽi ya penya nga muvhala ḽa dovha ḽa tshena. Makumba a dzhiya tshifhinga tsho no lingana maḓuvha a 35 uya kha a 40.
Ya munna yone ine ya tou vha na mabesu matsu, i alamela vhusiku, ya tshisadzi ya buraweni ndi yone ine ya kudzela makumba ono swika 40 i alamela masiari. Nga heyi nḓila zwi ya konḓa uri u vhone makumba. Arali yo tshuwiswa musi yo dzula kha makumba, zwine ha vha hu lutamo, I tsikeledza mukulo wayo mulapfu fhasi mavuni, nga lunwe lutendo hetshi tshiṋoni a tshi vhulungu ṱhoho yatsho mavuni. Musi vhana vho no thothonyiwa, ndi ya tshinna ine ya ṱhogomela vhana u swika vha tshi hula vha kona u ḓiitela zwiḽiwa.

Nkhwe dzine dza tshila na vhathu

Kha centuary ya 18 Nkhwe dzo ṱoḓa u fheliswa nga mulandu wa u zwimeswa hu tshi khou ṱoḓiwa mithenga yayo. Fhedzi nga centuary ya 19 nga mafhungo a uri nkhwe iya kona zwa u lima mbalo yadzo ya dovha ya vhuya nga vhuḓalo. Zwithu zwo mbo ḓi ita uri i vhe phukha ine ya vha uri i ya wanala hayani na u tshilea nayo, nga nnḓani ha uri i tou zwimiwa. Zwa zwino iya kona u zwimiwa nga maanḓa-maanḓa afrika tshipembe vha tshi khou itela ṋama yayo na mithenga yayo na mukumba. Mukumba wayo uya kuiwa wa ita dzi bege dza vhuḓi na mabutsu.

Nḓowelo

Vhunzhi ha dzi nkhwe dzi wanala dzi lugwada dubo lwa west, east na afrika tshipembe musi vhunzhi hadzo dzi tshi wanala kha dzi game reserve na manwe mashango a east. Dzi funesa u dzula fhethu hune ha vha uri ho oma dzi ya kona u tshila kha mufhiso wa u swika 25%.