Royal jelly, yo khwatha, ya vha na zwithu zwitshena,zwine zwa itwa kha mulomo na mukulo (nga zwinwe zwifhinga zwi ya vhidziwa zwiliwa zwine zwa vha uri zwo vulea) zwa notshi dza u shuma. Hu vha ho tangana zwithu zwinzhi zwo fhambanaho. Hu ya vha huna madi ane avha (50% - 60%), proteins (18%), carbohydrates (15%), fats (3% - 6%), mineral salts (1.5%) – ho katelwa potassium, calcium, sodium, iron na manganese –na dzi vitamins.
Royal jelly i dovha ya divhiwa sa zwiliwa zwihulwane, zwine zwa fhiwa ya tsadzi khulwane na dzine dza khou fhedza u bebiwa(lwa maduvha mavhii kana mararu) hezwi zwiliwa ndi zwone zwine zwa ita uri ya tsadzi i lalame u tshi vhambedza na dzinnwe notshi: iya tshila lwo lapfaho u fhira 40 u fhira dzine dza vha dzi tshi khou shuma.
Na dzine dza vha dzi tshi khou fhedza u bebiwa dzi ya vha dzi tshi kho la Jelly fish, fhedzi vhana vhane vha vha vha vha shumi vha vha vha tshi khou fhiwa vhurotho, hune ha vha ho thoma ha vhewa lwa maduvha uri vhukone u vhila hune khaho hu vha hu royal jelly, mutoli na pollen, zwine zwi ya dzi thusa uri dzi kone u shanduka dzi vhe ya tsadzi khulwane.
Huna zwinwe zwine zwa vha uri zwo khethea kha royal Jelly zwine zwa vhidziwa, royalactin, zwine zwa thusa u shandukisa vhana uri vhavhe ya tsadzi khulwane. Naho huna uri dzinwe dzi ngudo zwi ya dzi hanedza vha ri usa dzi fha zwiliwa zwa ya tsadzi khulwane wa dzi fha zwiliwa zwine zwa vha uri zwo doweleya, zwi ya ita uri dzi thome uvha na mvumbo ya ya tsadzi khulwane.
Royal Jelly a i vheiwi i mbo di fhiwa ya tsadzi khulwane na vhana.
U bveledzwa ha Royal Jelly
U bva nga 1990, tshelede ine ya vha i tshi khou dzhena kha vhafuwi vha notshi vha China i dzula i tshi khou gonya nga nwaha nga mulandu wa u gonya ha u todea ha Royal jelly. Havha vhafuwi vha ya vha na mbuyelo zwi tshi bva na kha royal jelly ine ya bveledzwa ine ya swika 5kg (uya nga mmbi nga nwaha ), ngeno vhanwe vhafuwi vha tshi wana dzine dza swika 2kg nga nwaha zwi tshi bva kha mmbi.Royal jelly i kaniwa na nga mitshini u tshi khou bvisa vhana vhane vha vha na maduvha mararu u bva kha dzi cell wa kona u bvisa royal jelly nga pepet kana spatula tshituku. U tshi bvisa u fanela u i vhea ha u rothola hune havha vhukati ha 0 - 5℃ hu tshi tou fhela dzi awara thukhu wo kana wa vhea kha ngilasi ine ya vha uri yo swifhala. Dzi shelf dzi ya swika minwedzi ya 18 uri dzi dzule kha tshikwatudzi royal jelly inga swikisa na minwedzi ya 24. Arali wo ivhea ya oma i nga kona na u dzula na nwaha wothe.
Uya nga ha Mike Allsopp, mutodulusi muhulwane nga ha dzi notshi kha zwa Agricultural Research Council (ARC) Stellenbosch,uri royal jelly a i bveledzwi lwa u rengisa Afrika Tshipembe. Zwi nga konda vhukuma u tou bveledza ya u rengisa hangei kha vha Cape honeybee (Apis mellifera capensis) nga mulandu wa mvumbo ya notshi.
Mufuwi wa notshi anga tou dzhia makumba a dzine dza vha dzi tshi khou shuma, zwine zwa do fhelelela kha mabogisi ane asa vhe na tshithu. U lingedza u bveledza royal jelly kha vhupo hune havha na African bee (Apis mellifera scutellata) bulasi la hone li do tsitsela fhasi vhuthada ha ‘Capensis ’zwine zwa nga sia hu tshi khou tshinyadziwa mmbi.
Vhuthada ha Capensis ndi musi notshi tsha Caoe dzi tshi dzhia ndango kha mabako na dzi mmbi dza African, zwine mvelelo dza hone ha vha hu u vhulaya ya tsadzi ya African Bee na mmbi yawe.
Mushumo wa Royal Jelly
Nga nnda ha u isa dzi pfushi kha zwiliwa zwa ya tsadzi khulwane, iya kaniwa nga vhathu ya shuma sa mushonga kana sa zwa u dola. Iya shuma i tshi kha di vha thethe, i tshi rothola,yo omiswa, unga i tanganisa na zwiliwa, ya shuma sa philisi kana sa zwiludi kana ya tou thavhelwa kana ya itwa zwa u dola kha lukanda u itela u lafha zwilonda zwa uswa. Iya dovha ya liwa nga donngi dza zwa u gidima na u bebisa zwikhokhonono.Iya diswa Afrika tshipembe (kha u shuma kha zwibveledzwa zwa hayani) fhedzi hezwi zwi ya tshinyadza mvumbo yazwo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe