U Nangisa hani Kholomo dza Mafhi

U Lavhelesana na Kholomo dza Mafhi

©Ayrshire Cattle Breeders’ Society

Kholomo dza mafhi dzine dza vha dzi tshi khou tou rengiwa dzi fanela u ṱoliwa uri dzi kone u bvisa mvumbo ya dzo. Mvumbo yadzo iya bva na kha muvhala (kha Holsteins) na tattoo ya nḓevheni (kha Jerseys). U tshinga engedza kholomo inga ṱaluswa nga tshivhumbeo tsha muvhili wayo (nga maanḓa misipha, milenzhe na zwikunwe, maḓamu na ṱhungu) na tshiimo tsha muvhili. Maḓamu afanela u ṱoliwa zwiitwa nga zwanḓa uri u kone u vhona uri aḽo ngo oma na kana u zwimba ziwne zwa vha zwi tshi khou sumbedza u kavhiwa. Lukanda lwa kha madamu lu fanela uvha lu tshi suvhelela, ngeno maḓamu asa faneli u tou vha mahulwane nahone afanela uvha o kwamana na muvhili.
U sedza zwifuwo zwa vhuḓi u tsini uya kona u vhona zwithu zwine zwa vha uri ndi zwa ndeme. U songo tou takalela u renga kholomo kha vha vhambadzi ngauri unga wana dzi tshi khou ḓura ngeno u ḓala ha mafhi ahone zwi tshi ḓaḓisa. Kholomo dza vhudi kha u renga ndi dzine dza ḓo kona u bveledza mafhi manzhi ndi dzone dzine dza nga shumiswa kha bulasi ḽiswa. Kholomo dza vhuḓi dzine wa nga dzi renga ndi dzine dza kona u bveledza mafhi avhuḓi bulasini.

U Renga Kholomo dza Mafhi nga Tshelede Thukhu

U renga kholomo nga tshelede yo linganelaho? Ndi khwiṋe u renga dzine dza vha dzi khulwane ngauri mutengo wadzo uḓo vha u tshi vho tsa nga mulandu wa uri dzo no hulesaho adzi tsha rengeswa. Tshifhinga tsha u vhulahwa khadzo ndi tshone tshine tsha ḓura u fhira tsha u bveledza mafhi. Naho zworalo hedzo kholomo dzi ya kona u ḓi hwala dzi tshi khou ḓi bveledza na mafhi ane afhira na zwiḽiwa zwine dza ḽa zwone. Uri mafhi adzule atshi khou anda uya kha nwaha woṱhe, u fanela u renga kholomo ine ya khou mamisa hu si kale yo thoma u mamisa na dzine dza vha uri dzo ḓi hwala. Musi u tshi khou renga kholomo dzine dza vha uri dzo oma, tshifhinga tsha dzo tsha u ḓi hwala hu fanela uvha minwedzi mivhili yo rengwa.
Musi huna tshelede nnzhi, u fanela urenga dzine dza vha na dzi gene dzine dza vha nnṱha dzi ya vha na vhuthada ha vhana vhuṱuku. Musi u tshi khou renga vhana vhane vha vha uri vho ḓi hwala lwa u thoma u fanela u ḓivha ya tshinna yo i hwalisaho uri u kone u ḓilugisela mathada ano nga dystocia. Dystocia ndi musi kholomo i tshi sokou ima nga tshifhinga tsha u beba.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe