Vha Lafhi na vha Vhoni
Mishonga ya zwithu zwa sialala kha tshitshavha tsha ma Zulu iya kona uvha na vhubvo vhukati ha hezwi zwothe; na mishumo ya u dodza ine zwa zwino zwo no fhungudzea nga mulandu wa uri zwithu zwi khou shanduka na tshifhinga.
Vha ya kona u talusa mishonga vhukati ha ha vhalafhi (inyanga yokwelapha), ane mushumo wawe havha u lavhelesa mishonga a i ita ubva kha zwimela na zwifuwo, mushumo wa muvhoni (inyanga yokubhula), ane uya kona u vhona kana u fembedza zwithu nga u tou posa marambo, na makwanga na dzi mbeu na zwinwe.
Muvhoni u vhea hezwi zwithu zwothe kha tshigodelo zwine uya kona u zwi posa kha methe ha tou ngau khou posa ma dice, zwino ubva nga ndila ine zwa do wa ngayo fhasi uya kona u vhona vhuthada ha muthu ane a khou muthusa.
Huna tshaka mbili dza vhathu vhane vha vha uri ndi vha vhoni: huna isangoa ndi ene ane anga ita vhukwamani ha vhathu vhane vha vha uri vha khou tshila na vhane vha vha uri vho fa akona na u divha mushonga a i amba uya nga hune vha do vha vho muvhudza ngayo ine iya kona u wanala kha inyanga yokubhula; ha vha na isanusi ndi muvhoni uya kona u vumba u vhona zwithu zwivhi zwine zwa khou da kha vhathu.
Isangoma-nanga
Inyanga (vhanzhi izinyanga) na nanga (isangoma) vha ya kona u divha ndivho na zwithu zwine vha kona nga murahu ha musi vho thoma vha ita zwithu zwinzhi zwa sialala zwine zwi nga kha di dzhia na minwaha ya 20.
Uya nga ha sialala vhanna na vhafumakadzi vhane vha kona zwa u vhona vha na vhuimo vhuhulwane kha tshitshavha, vha dzhiwa sa vha vhuvhili kha tshitshavha ubva kha khosi. Kha tshitshavha tsha zwino zwiimo zwo no shanduka zwi vho dzhiwa sa lupfumo.
Vhunzhi vha dzi nanga dzina mavhengele ane vha vha na hune vha kona u thusa vhathu vhavho, kha vhengele vha ya kona u rengisa mishonga.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe