U Langa Mutsho Bulasini ḽa dzi Khuhu

© Glenneis Kriel

Mutsho unga vha nyimele yo no dina vhukuma kha zwifuwo bulasini, nga maanḓa fhethu hune khuhu dza dzula nḓuni. Zwikatela na u langa mutsho, u tsitsikana na u tshimbila ha muya na u kona dzhena ha muya.

Mutsho

Mufhiso wo tendelwaho kha vhafuwi vha dzi khuhu kha dzi nnḓu dza khuhu uya fhambana zwi tshi bva kha vhafuwi vha hone, na zwifuwiwa, sa khuhu dzi sinaho mavhudzi kha mukulo, dzi a kona u konḓelela mufhiso munwe na munwe. Dza tsadzi dzine dza vha dzi sina mavhudzi kha mukulo dzi tshi balelwa nga murotholo, ndi zwavhuḓi u bveledza khuhu dzine wa ḓivha uri dzi ḓo kona u tshila kha mutsho une wa vha hone nga maanḓa arali khuhu dzi tshi ḓo vha dzi nnḓa.
Mutsho wa vhuḓi wa khuhu uya bva na kha humidity. Khuhu dza bindu dzi fanela u vhewa kha mutsho une wavha vhukati ha 20 °C to 24 °C. khuhu dzi aḽa zwiḽiwa zwinzhi dzi tshi khou itela uri dzi pfe mufhiso wa fhasi ha 1 °C , ngeno vhundeme ha makumba, u bveledza na kuḽele zwi tshi bva na kha uri hune dza vha hone hu khou fhisesa.
Mutsho une nnḓu ya khuhu ya tea uvha i tshi khou dzula khawo ndi wa ndeme kha khuhu khulwane. Sa mulayo wa khuhu dza ḓuvha lithihi dzi tshi ṱoḓa mufhios wa 34 °C uri dzi kone u tshila, ubva hafho mufhiso unga fhungudzwa u swika kha 0,3 °C ḓuvha na ḓuvha u swika mufhiso u tshi swika 20°C nga vhege ya vhuṋa.
A hu tei u vhewa fhedzi dzi fhasi uri dzi kone u pfa lini, vhafuwi vha fanela u lavhelesa khuhu dzavho uri dzo dzika na. khuhu dzine dza vha uri dzi khou pfa phepho dzi ya kuvhangana uri dzi dudedzane. Ngeno dzine dza khou pfa u swa dzi tshi bva kha dzinwe. Khuhu dzine dza khou pfesa u swa nga maanḓa na dzone dzi a tou nga dzi sa fhufhela muya.

Musi hu Tshi Khou Rothola

  • Hu ya shumiswa zwithu zwinzhi zwine zwa nga ita uri hu fhise, ubva kha muḓagasi uya kha xasi, solar na khuni. zwishumiswa hezwi zwi nga vha zwi tshi tou dzula zwi hone kana zwi tshi tou ṱoḓiwa. Hu tshi khou humbulelwa u ḓura ha zwishumiswa
  • Arali fhethu hune dza bveledzwa hone ha thoma u rothola, zwi nga vha khwine u fuwa khuhu dza u kudzela dzine dza vha khulwane ubva hafho dzi a kona u konḓelela murotholo u fhirisa dzine dza vha na ḓuvha lithihi, kana zwa itwa nga nḓila ine hu sa ḓo vha na u bveledzwa ha khuhu ntswa henefho.
  • Arali hu tshi khou shumiswa zwifhaṱo zwo vuleaho, mafasitere a fanela u valiwa nga makhethetsi uri hu dzule hu tshi khou dudela
  • Zwa u dzhena ha muya zwi fanela u shumiswa kha u langa mufhiso. Mufhiso usi wavhudi uya ita uri khuhu dzinwe dzi hue u fhira dzinwe zwi tshi khou itwa nga mufhiso
  • Fhethu ho no lingana vhukati kha u bveledza khuhu musi huna ṱhukhu dzine dza khou fhedza u bebwa u fanela u valiwa nga makhethentsi uri hu dudele
  • Tshifhaṱo tshi fanela uvha tsho valiwa uri hu songo dzhena murotholo

Mufhiso uya Kwama u Aluwa ha Khuhu

©Glenneis Kriel
Farmer’s Weekly vha na zwitevhelaho kha u thusa kha kulangele kwa mufhiso:
  • Hu fanela uvha na dzi fene dza u thusa kha u langa mufhsio. Kana ha vuliwa ma khethetsi
  • Arali khuhu dzi tshi ḓi palela, dzi fanela u kona uya murunzini
  • Khuhu dzi fanela uvha na maḓi manzhi. Dzi nga si anwe arali atshi khou fhisa
  • Zwa u ḽela zwi fanela u bviswa musi hu tshi khou rothola zwa vhuiswa musi hu tshi khou fhisa
  • Pellets na crumbles zwi fanela u fhiwa khuhu uri dzi dzule dzi tshi khou pfa mufhiso
  • Zwiḽiwa zwi fanela u ṱanganiswa na dzi mineral na vitamins u itela u bvisa zwithu zwo vhangiwaho nga ḓora
  • U dzula u tshi khou ṱhogomela khuhu nga masiari zwi fanela u fhungudzea
  • U kwanyana zwi fanela u fhungudzea

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe