Nga mulandu wa u funiwa ha mbudzi kha zwithu zwa mvelo Afrika Tshipembe ndi zwone zwine zwa ita uri hu ḓale mbudzi dzine dza vha uri dzi ya tshila. Nama ya mbudzi i do tou vha hone fhala na fhala Eastern Cape na kwazulu natal ndi zwone zwine zwa vha zwi tshi khou tshimbidza vhubindudzi. Zwa musi mbudzi i tshi khou tshila ndi zwone zwine zwa vha zwi tshi khou badela tshelede nnzhi u fhira musi i nama (sa tsumbo R1 200 vs R700 kha tshikalo tshine tsha lingana na minwaha nga–Lara 2018. Zwine zwa vha zwi tshi khou amba uri vhubindudzi vhu vha vhu tshi khou tshimbidzwa nga mbudzi dzine dza vha uri dzi ya tshila na dzine dza vha dzi khulwane dza Angora (dza khalanwaha).
Zwa Uvha hone ha Nama ya Mbudzi ya u Rengisa
Dzi ndingo dzo wanalaho South African Meat Industry Company (SAMIC) mbudzi dzine dza vhulaiwa kha zwa vhubindudzi kanzhi hu vha hu dzi Boer na dzinwe dza Angora dzine dzi ya swikisa 0.55% ya mbudzi dzine dza vha dzi tshi khou vhulaelwa u rengisa. Naho zworalo vhanwe vhalavhelesi vha vhea dzi figara dza mbudzi dza u rengisa wa wana hu 5%.Ubva nga 2018, mbudzi dzothe dzine dza vha uri dzo vhulaiwa hu tshi khou tevhelwa mulayo dzi fanela uvha na luswayo lwa muvhala wa swiri kana wa lutombo. Wa lutombo u shumiselwa vhana wa swiri ndi wa mbudzi khulwane, hu sina ndavha na minwaha ya hone. Dzi Boer Goat Breeders Association dzi ya kona u vhona hedzi dzinwe ntswa zwa thusa na kha u dzifha tshirunzi maragani.
Nga 2018 ho vha huna thandela ye ya do tumbulwa u linga maraga na ukona u rengisa Angora kha zwigwada zwinzhi zwa vharengisi Eastern Cape. Thendela a i ngo tou tshimbila zwavhudi nga mulandu wa usa vha hone ha dzine dzo vhulaiwa ngauri dzo vha dzi tshi khou vhulaiwa nga khalanwaha. Zwi vhonala uri vharengi vha kha ḓi funa ine ya ḓura (+R10 - R20/kg) lamb kana mutton u fhira ya mbudzi. Naho zworalo vhanwe vha vhabveledzi vho no bva mulomo ( Lara 2018) vhasedzi vha nama avha koni u sedza zwavhuḓi ya mbudzi.
Western Cape Boer vhane vha bveledza vho Pip Nieuwoudt huna u hula kha u todea ha nama ya mbudzi nga mulandu wa uri ina mutakalo, fhedzi nga mulandu wa uri dzi ya wanala na mashikani azwo ngo tou ḓala vhukuma uri u wane dzi hone mavhengeleni na a zwiliwa.
U Bveledzwa ha Nama ya Mbudzi mi Maragani
Hu khou toda u bveledzwa ha nama mimaragani, nahone vha Red meat Producer’s Organisation (RPO), vhane vha thusa kha uri dzi bebe na vha zwa agric vha khou dzhena uri vha kone u thusa. Hezwi ho vha hu dzulo ḽa zwa ṋama ya mbudzi ḽe ḽa vha lo fariwa nga vho Dr Pieter Prinsloo.Huna vhunwe vhupo hune vhaita zwa u fuwa ṋama ya mbudzi hune vha kona vhukuma uri vha tou dededziwa uri vha kone u vhambadza ṋama ya mbudzi, ndivho kha vharengi na zwa u ita dzi thoduluso na zwa u bveledza.
Vhunzhi ha vha bveledzi vha vhona uri khaedu yavho khulwanesa hu fanela u khwiniswa policy ya mulayo.
Zwigwada zwa u Shuma kha Nama ya Mbudzi
Nga 2016, vha Red Meat Research & Development SA (RMRD-SA) vho vhidza zwigwada zwa u shuma uri vha kone u bveledza na u wana ndila ya khwine ya u kona u zwiita. Zwigwada zwa u shuma zwi vha zwi tshi khou amba nga ha nama ya mbudzi, u bveledza vha provincial departments of agriculture, vha SA Mohair Cluster, the Informal Goat Industry Cluster, the Agricultural Research Council (ARC) na vha South African Meat Industry (Samic).Nga tshifhinga tsha mutangano kha Fulwi 2018,zwigwada hezwi zwa u shuma nga fhasi ha vhurangaphanda ha vho-Dr Pieter Prinsloo vho vha na zwe vha themendela, zwine zwa vha zwi tshi khou katela na u rengiswa ha nama ya mbudzi, na u ita dzi thoduluso na u gudisa vharengi. Zwigwada zwa u shuma vho vhona uri hanefho hune havha hu songo dzudzanea ndi hone hune ha nga vha tshiko tsha masheleni kha zwa dzi mbudzi, fhedzi vha kha diisa phanda na zwa u bveledza maragani.