Mopane Tree
Nxanyatsi

© Shem Compion

Vito

Nxanyatsi (Colophospermum mopane)

Nhlamuselo

Xilo xin’we ntsena lexi endlaka leswaku nsinya lowu wuhambanyiseka eka leyotala ixivumbeko xa matluka ya wona lawa ya fanaka swinene na phaphatani lawa yanga rihlaza rovonikela swinene lawa yacincaka muhlovo loko se kutshunela nguva ya ximunwana. Minsinya ya muxaka lowu yotala yitala kuva na matshindi yotala lawa ya endlaka xivumbeko xa V. Mahanti yayona iya muhlovo wa mpunwe naswona yalehile nyana.
Yinwana minsinya ya xanyatsi yikota kuva eka 25m hiku leha laha kungana misava ya kahle. Kasi laha kungariki na misava ya kahle kuva na magungu yanene ya muxaka lowu wa nsinya naswona yivonaka ngopfu. Tshindi rakona ira mpunwa himuhlovo kasi leyinga yak hale muhlovo wakona wudzwiharile nyana. Tluka rakona rina xivumbeko xa phaphatani naswona riva na matluka yambirhi.

Mabilomu na Mihandzu

Mabilomu ya nxanyatsi iya xitshopani kuya eka rihlaza naswona yahuma eka swirhabyani . Mihandzu ya nxanyatsi yina xivumbeko xa yinsu leyi sungulaka yiri rihlaza yisongananile. Ku bloma swihumelela hi December kuya eka January. Mihandzu yiva kona exikarhi ka April na June.

Laha yikumekaka kona

Nxanyatsi wukumeka e Afrika Dzongam Botswana na Namibia.

Vito ra xi Latin

Xanyatsi I nsinya lowu rhurhelaka masonja lawa yanga swakudya swankoka eka tinxaka totala ta ma Afrika. Maxonja ya khomeriwa yatlhela ya dyiwa yaritano kumbe loko ya omisiwile tani hi xixevo. Kasi ntsandza wa nxanyatsi watirhisiwa ku endla fenichara leyinga tiya swinene naswona ayi karhatiwi hi muhlwa leswi endlaka leswaku yitirhisiwa swinene ekuvambeni ka darata.