Leeto la Robben Island

Batsamaisi ba Maeto a Tjhankane

©Tracey Derrick
Ka morao ha leeto ka bese, baeti ba ile ba kenngwa ka monyako wa tshireletso e boemo bo hodimo eleng sebaka sa ho thojwa maikutlo le ho theosa pherekana ka mora ketelo ya tjhankaneng. Karolong ena motho ya neng a etella pele ekile ya eba radipolotiki esitana le motshwaruwa. Batsamaisi ba tjhankane ba hloka kwetliso e kenelletseng le hoba mosebetsi wa bona hawa totobala.
Ho tloha moo, seo ke ileng kase tsebiswa ke hore, boholo ba bona ho ne ho le bobebe la ho tshwara le ho kwalla baetapele ba kganyetso. Ka mora hore Verwoerd a tlohele karolo ya moruo ya Borithani ho ile ha phatlalatswa Afrika Bowa jwalo ka rephaboliki. Karolong ya bona mekga e mmedi eleng ANC le PAC e ile tsa nka qeto ya ho hlomela tshotleho ebileng kgahlano le kgethollo hoo bobedi bo ileng ba theha lebotho la sesole tsa bitswa poqo le batshwaruwa ba ile ba arola melao e metjha ka morao hore batle ka leano la umkhonto we sizwe ho bontsha hlompho.
Derrick o itse hape yena le boholo ba batshwaruwa ba nako e fitileng ba kgutletseng sehlekehlekeng, ke hobanae ba ne ba sena mosebetsi mme ba o hloka. Ke moo Deriick a ileng a nkgopotsa hore boholo ba batshwaruwa ba ntshitswe tjhankaneng ba sa thojwa maikutlo kapa ho fuwa tsebo ya mosebetsi o itseng, mme snaking ena e ile yaba pilisi e babang ho e kwenya. Hape basebetsi ba tjhankane ba sebetsa ka thata.
Hajwale ho nale batshwaruwa dipolotiki ba mehleng ba kabang 15 ba sebetsang sehlehlekeng nakong ya tlhorong, ba ka etsa maeto a kabang 6 ka letsatsi. Sena se ya kgathatsa ebile se ya tena jwalo ka mosebetsi wa kantorong, empa Derrick o ntisetsa hore o fumana ho hong leetong le leng le le leng leo a le tsamaisang (mme ha a hlalosa ditebiho). Feela ho amohelehile hore motsamaisi a fumana teboho habaeti ba tsamaya.

Terone Sehlekehlekeng

©David Fleminger
Hotloha kantle boitshirelletso boholo bo ya fokola, ke moaho wa lejwe le lefifi. E potapotilwe ke meaho e metelele ya nako e fumanehang sekgutlwaneng sa setsing. Lebala le mobu la dipapadi, le potapotilwe ke fense e habedi e entswe ka mollo, e entswe ka lehlakoreng la chankane moo dipapadi tsa chankane di tshwarwang teng. Komiti ya chankane teng Robben Island ene hlophisitse ka tsela e phethahetseng ebile ba ngola fatshe metsotso ya kopano le ho ntsha di kgau tsa honka karolo ho bohle bailing ba nka karolo.
Terone / kabo ya Sayed Abdurahman Moturu, ke Sheik ya Madura. Enele morenana wa Indonesia a ileng a lahlelwa Robben Island ka lebaka la ho tsamaisa kapa ho etella pela polotiki kgahlano le maDutch khampaneng ka bonngwe India, o hlokahalletse sehlekehlekeng ka 1754. Mmele wa hae oile wa fumantshwa phomolo Jakarta, Ma moseleme a Kapa a tlameha ho chesa mmele wa hae lemong tse makgolo a mabedi le metso e mehlano tse fetileng, leha sehlekehleke e nentse ele chankane nakong ya kgatello. Moaho o fumanehang ha jwale lehlakoreng leo, ke le ileng la ahwa ka 1969, moo hotshwarwang monate selemo se seng le se seng mme o bitswa Khalifa.

Di sele tsa Batshwarua ba Polotiki

©Tracey Derrick
Ha o tsamaya hotswa fenseng e modumo e potapotileng moaho wa chankane,maikutlo a teng atswa hotswa botebong ba mobu / maikutlo a phahama, ebe hoba le ho kgutsa haka pele, moo o iphumanang o le chankaneng. Bohato ba moo o emang hangata eba sele ya bongata ya boloko ba A. Mona, baeti kaofela ba dutsi hoy aka tatellano e elellang leboteng sele, motataisi o tla le tsebisa ka maemo a kahare chankaneng, mme a le bontshe / hlalosetse maitshwaro a fapaneng a tswang ho batshwaruwa.
Kajeno sele haena letho mme e bata jwalo ka bothata ba lebala le thata fela motho ka mong aka nahana bongata le lerata bo kileng ba eba teng. Mabota a kganya fela a tlepereditswe ntho tse seng monate ho bula kelello hanyane. Tseo diile tsa pentuwa fela ka 1991, ha batshwaruwa bahle base ba tlohile tsamaile. Hotloha seleng ya kopanelo, onkellwa lebaleng la dipapadi, o fete kamohelong holeba hantle teng moahong wa chankane o moholo. Mona ke moo bookelo, ofisi y aba lekolang le sele ya tsa baetapele ba polotiki dineng dile etseditswe ntlo teng.

Lebala le Tsebahalang la Boithapollo

©Tracey Derrick
Ka mora oho tsamaya kgang e modumo o iphethaphetang, pele o etelletswe ke monyako o olebisang lebaleng le tiileng, le potapotilwe ke lebota le lelelele. Lena ke lebala la boithapolo moo Mandela le babang ba batshwaruwa ba kotsi ba neng ba qeta di hora tse molemo mahlaseding a letsatsi pele baka kgutlisetswa sekgutlwaneng sa bona se senyane seka lebokoso la dieta jwale kaha dine di ahisane kapa hona ho bapa. Sebaka sena se beilwe ditshwantsho tse kgolo mme di beilwe ka lenane la batho ba tsebahalang hoy aka botho ba bona jwalo kaha ikile ya eba batshwaruwa mona, fela e dula ele sebaka sesa bonahaleng kapa ho elellweha. Ke ka hoo Mandela le babang ba neng ba sebelletsa ho lema tshimong e nnyane ka lehlakoreng la jarete, ho omisa le ho nosetsa tse ding.
Ka mora nakwana ho puo ya rona hantse re le lebaleng, tsela eo motataisi aneng a hlalosa ka moo baetapele ba fapaneng baneng ba buisana ka teng le batshwaruwa mmoho le bao eseng ba tshwaruwa hofeta boemong boo baleng ho bona, mokgopi o ile o mafolofolo o ile wa kopanya dihloho holeba karolong ya bee (B). Hona ho kenyelletsa lebo ka hare ba ba sele, e hlophisitsweng sehlopha hotswa ka kgang, eleng hore ke ntho e lokileng ho tsikinya mabone. Jwale kgohelo e kgolo: sele ya 5, boloko ba B. Ena, ke engwe ya sebaka se neng se nale emong wa dikwakwariri ya lemo tse kgolo tsa nako mashome a mabedi, eleng Nelson Mandela.

Translated by Sebongile Sonopo