Leeto la ka kgolegelong ya Sehlakahlake sa Robben

Bahlahli ba ka kgolegong

©Tracey Derrick
Ka morago ga leeto la pese, baeng bao ba bewa ka monyakong wa Tšhireletšo ya Godimodimo ka kgolegong ka leetong la maikutlo le kgatelelo ka kgolegong. Karolo ye ya ketelo ya gago e hlahliwa ke mogolegwa wa sepolotiki wa nnete wa mehleng, le ditsebo tša bona dira go tshepelo ka kgolegong e be ya go sa lebalege le go tšhoša.
Bahlahli ba kgolegong ga ba na hlahlo ye e tseneletšego gomme ga ba fiwa ngwalwa ye e itšego yeo ba e latelago. Le ge go le bjalo, ke boditšwe gore bontšhi bja bagelegwa ba abelane ka maitemogelo a go swana le ditlhathollo tša bophelo ka kgolegong di na le go swana gomme di ba le maatla a go lekana.
Ke botšišitše hlahli ya ka, Derrick Basson, gore go be go le bjang go boela kgolegong bjalo ka hlahli gomme ka karabo ya gagwe e be e le ya go tšwelela kudu.
Derrick o boletše gape gore ena le bontšhi bja bagolegwa bja mehleng ba bangwe bao ba boilego go šoma ka sehlakahlakeng, ba dirile bjalo ka ge ba be ba sa šome gomme ba go hloka mošomo.
Derrick go tloga fao o nkgopoditše gore bontšhi bja bagolegwa ba ile ba lokollwa ka ntle le khothatšo efe goba maikemišetšo a go thwalwa mešomong, gomme se se swanetše go ba sa go nyamisa kudu.
Gomme bahlahli ba kgolegong ba šoma ga boima. Ga bjale go na le bagolegwa ba mehleng ba ka bago 15 ba dipolotiki ba šomago ka sehlakahlakeng gomme, ka sehla sa ntlhora, ba ka dira maeto a go fihla a selelago ka letšatši.
Se se ka ba sa go lapiša kudu le go ipoeletša, go ba le mohuta wa go swana le mošomo wa ka kontorong, eupša Derrick o a nnetefaletša ka gore o hwetša mohola leetong le lengawe le lengwe leo a le dirago (gomme ga a bolele tšhelete a e fiwago ke batho).
Ke, ke tsela ye e amogelegago, go fa yo mongwe le yo mongwe wa bahlahli tšhelete, gomme baeti ba ntšhi ba fa bahlahli ba bona seatla sa gauta ge ba etšwa ka kgolegong.

Tempele ka Sehlakahlakeng

©David Fleminger
Go tšwa ka ntle, kgolegelo ya tšhireletšo ya godimodimo, ke moago wa go tšhoša wa go dirwa ka leswika. O kgaoletšwa ke ditora tše di telele tša go leta bjalo ka mašole ka khutlong le ye nngwe le ye nngwe ya lefelo le.
Lepatlelo la go ba lerole la dipapadi, le kgobokaneditšwe ke legora le gabedi le lethale la go hlaba ka godimo, le dutše ka thokong ye e tee ya kgolego, gomme mo ke moo bagolegwa ba bego ba šomišwa go raloka dipapadi tša liki ya bona ya ka kgolegelong.
Dikomiti tša dipapadi ka Sehlakahlakeng sa Robben di be id beakantšwe ga botse, gomme ba thala metsotso ye e tletšego ya dikopano tša bona le go fana ka setifikeiti tša go tšea karolo go ba baraloki ka moka.
Go bapela le kgolego ke kramat ye nnyane (tempele) ya Sayed Adurohman Moturu, Sheik ya Madura. O be a le kgošana ya Indonesia yo a bego a ileditšwe ka Sehlakahlakeng sa Robben ka lebaka la go etelapele kganetšo ya sepolotiki kgahlanong le Dutch East Indian Company, gomme a hlokofala ka sehlakahlakeng ka 1754.
Setopo sa gagwe bjale se bolokilwe ka Jakarta, eupša maMuslim a ka Motse Kapa ba be ba dira mokete wa sedumedi tempeleng ya gagwe mengwaga ye 250 ye e fitilego, le ge Sehlakahlake se be se sa le kgolegelo ya kgethologanyo.
Sebopego sa bjale ka lefelong le agilwe ka 1969, gomme mokete o bitšwago Khalifa o swarwa mo ngwaga wo mongwe le wo mongwe.

Disele tša Setšhaba ka Kgolegong

©Tracey Derrick
Bjalo ka ge o sepela ka ntle ga magora a mathale a rusago gore surround kgolegong go aga, maikutlo a sombre foreboding bonala go tšwa mmung. Go tloga fao, go tloga ka pejana, o ka ba le ka kgolegong.
Boemo bja gago bja mathomo ka nepo e kaba ka diseleng tša setšhaba tša kgolego ka Plokong ya A. Mo, le baeti ka moka ba dutšego dipankeng tša go rulaganywa go bapa le maboto a disele, hlahli ya gago e tla go botša ka maemo a bophelo ao a ka kgolegong, gomme o tla hlaloša mehutahuta ya melao ya kgalemo yeo e bego e rwešwa bagolegwa.
Lehono, disele ga di na selo gomme le bjalo di tonya bjalo ka konkriti, eupša o ka gopola ka bothata bja go tlala kudu le lešata leo le bego le kgethologanyago karolo ye.
Diswantšho tša mabotong tšeo di kganyago eupša di hloka botaki mabotong a ka diseleng a kgantšha dilo ga nnyane, eupša tše di be di pentilwe fela ka 1991, ka morago ga ge bagolegwa ka moka ba polotiki sepetše.
Go tšwa diseleng tša setšhaba, o a tšewa go kgabaganya moraleng ao a fokilwego ke phefo, go feta dipoloko tša bolaodi tša go fapafapana, go ya ka kgolegong ye kgolo. Mo ke moo sepetlele, kantoro ya kiletšo le disele tša boetapele bja sepolotiki bo bego bo dula gona.

Jarata ye e tumilego go ikotlolla

©Tracey Derrick
Ka morago ga go sepela ka holong ye e tšweletšago kgalagalo, o etelwa ka ntle ga lebati go ya ka gare ga morala, o o dikaganyeditšwego ke leboto le le godimo.
Se ke jarata ya go tuma moo Mandela le bagolegwa ba bangwe ba ‘kotsi’ ba bego ba fetša ka diiri tše mmalwa tše bohlokwa seetšeng sa letšatši, pele ga ge ba ka bušetšwa ka disele tša bona tša lepokoso la dieta ka lebating le le latelago.
Morala ga bjale mathokong o beilwe diswantšho tše kgolo tša batho ba tumilego bao ba bego ba tswaletšwe mo, eupša e dula e le lefelo la go hlobola.
Ga go makatše gore Mandela le ba bangwe ba šomile go hlagola serapana se se nnyane ka thoko ye nngwe ya ka jarateng, go leka go tlhohleletša ga nnyane.
Ka morago ga go sepela ga nnyane ka moraleng, moo hlahli e tla hlalošago ka moo baetapele ba bego ba kgona go kgokagana le bagolegwa ba bangwe le ka ntle ga lefase ka tsela ye e boima ya go netweke ya go sepediša, sehlopha sa go duma se tšwelela go tsena ka Karolong ya B.
Se se akaretša katologano ya disele tša botee tša go rulaganywa ka dipara, go bapa le holo ye sesane, ye e bonesetšwego ke mabone a pasara a neon. Gomme bjale ka nako ya karolo ye kgolo ya go goketša: Sele 5, Polkong ya B. Ye ke phapoši ye nnyane kudu yeo e lego ye e swere motho yo mo golo kudu wa nako ya ngwagakgolo wa bomasomepedi, Nelson Mandela.

Translated by Lawrence Ndou