Batho ba Pele ba Richtersveld

Bopaki ba Pele

©Shem Compion

Bopaki ba pele ba batho ba Namaqualand le Richtersveld bo emelwa ke disebediswa tsa majwe tse sa reng letho, tse kang di chopper le dilepe tsa matsoho tse tswang lejwaneng kapa bohare ba majwe. Disebediswa tsena tsa kgale tsa Mehla ya Lejwe di amahanngwa le mefuta e sa tshwaneng ya Homo, e kang Homo habilis, Homo erectus le ya kgale Homo sapiens, ba phetseng pakeng tsa dimilione tse 2,5 le tse 200 000 tse fetileng. Ho fihlela jwale, ha ho na mesaletsa ya batho e fumanweng karolong ena ya lefatshe.

Mehla ya Middle East e bolelwa hore e fapane pakeng tsa dilemo tse 200 000 le dilemo tse 35 000 tse fetileng. Mehla ena e bontsha phetoho ho tloha disebediswa tse thehilweng ho tse ding bakeng sa disebediswa tse thehilweng, mokgwa o rarahaneng wa ho etsa theknoloji eo majwe a marang a nang le majwe a marang ho hlahisa diphola, mahare kapa dintlha.
Mehlala e mengata ya disebediswa tsena tse nyane tsa majwe di fumanwa Namaqualand, le dibaka tse mmalwa tsa ho epollwa ha dintho tsa kgale tsa Richtersveld tse nang le palo e kgolo ya makgekgebu le dihlopha tsa mafika, e leng se bontshang hore e ne e le sesebedisa sa 'difeme'. Sebaka sa Bophirimela sa National Coast, haufi le Langebaan, le sona se na le mehato e tsotehang ya dintho tsa kgale tse entsweng ke e mong wa Homo sapiens ya baholo-holo nakong ena.

Sebaka sa Bodulo Sebakeng sa Richtersveld

©Shem Compion

Mehla ya Majwe ya morao-rao e dumellana le ho hlaha ha Homo sapiens sapiens, ka mokgwa wa tlhaho wa batho ba kajeno jwaloka wena le nna. Disebediswa tse amanang le nako ena di hlwekisitswe haholonyane ebile di sebetsa hantle. Di kenyeletsa mahare, diboko tse jang tlhaka le dintlha, tseo bongata ba tsona di neng di khomaretswe ka marako a lehong ho etsa marumo kapa dithipa. Lesapo le manaka a tlou di ne di boetse di sebediswa ho theha dikgao, dinalete esita le dihakisi tsa ho tshwasa ditlhapi.
Dibaka tse mmalwa tsa baepolli ba dintho tsa kgale tsa Richtersveld (ho tloha dilemong tse fetang 3000 tse fetileng) di fana ka bopaki ba mofuta ona wa thekenoloji. Tlhaloso e eketsehileng ya bodulo ba batho e boetse e fumanwa ka mokgwa o sebediswang ke masapo a diphoofolo a sebetsitsweng, maifo a bodileng le bolokwe bo bongata (ditlhahiso tsa disebediswa tsa pele ho moo) tse nang le ditshenyo tsa batho, tse fumanwang haufi le lebopo.

Kahoo, ho ya ka bopaki ba baepolli ba dintho tsa kgale, batsomu ba hloma-hlomole ba nnile ba dula Namaqualand le Richtersveld dilemo tse fetang 200 000. E ne e ke ke ya eba bophelo bo bonolo. Metsi a ka be a haellwa (ho na le bopaki ba dikgetla tsa mahe a dimptshe tse sebediswang e le dijana tsa polokelo) mme ho ne ho dula ho le kotsi ho tsoma. Empa, ka nako e le nngwe, batho ba ne ba bonahala ba utlwisisa hore ho pholoha ha bona ho itshetlehile ka ho sebedisana le tikoloho ka tsela e tsitsitseng.

Translated by Bongani Matabane