Ka letšatši la gagwe la matswalo Mandela o rile: “A re ba bitšeng Global Elders, e sego ka lebaka la bogolo bja bona, e fela ka lebaka la bohlale bja bona. Sehlopha se, se hlomile ke maatla a bona e sego maatla a dipolitiki, ekonomi goba sešole, se hlomile gape ke boipušo le boimo bja batho bao ba lego gona.
Ga ba na mešomo yeo ba ke e agago, dikgetho tšeo ba ka di thopago goba bakgethi bao ba ka ba kgahlišago. Ba ka bolela le motho yo mongwe le yo mongwe ba ratago, e bile ba lokologile go bolela le go latela ditsela tšeo ba di ratago le ge di sa tlwaelega.
Morago o ile a laodiša monna yo a ilego a aga mmušo wa Virgin Atlantic empire yo a bitšwago Richard Branson. Monna wa gona o be a na le yena ka letšatši la matswalo.
Peter Gabriel yo a lego rammino wa British le ramafolofolo, o mo file kgopolo ya go thoma sehlopha se senyane sa baetapele ba ba e nnetšego, ba ba kgonago go šoma gabotse ka ntle le go lwa gore ba kgone go rarolla mathata a mo lefaseng. Mandela e be a re, ‘Go tloga fao ke be lebeletše kakanyo ye, e gola, e ba le kago, e ba ya makgonthe, e šomega e bile ke leano la tirišo. E be a tšwelela pele go hlaloša ka mo ba ilego ba tšweletša tema ya bona. Ba ka se tšee, tsela e kopana, e bonala, e fela ba thekga tsela e telele, yeo e swarelelago, yeo e thušago medu yeo e dirilego mathata ao ba lebanego le ona.
Ke a tseba gore ba ikgafela go šoma ka tsebo ya mogae; go theeletša le go kopana manaba le magaba le go šoma le motho yo mongwe le yo mongwe woo a ikemišeditšego go rarolla mathata.
Ba ka thuša go godiša le go tšweletša dikgopolo tše mpshale go kopana batho kamoka bao ba nalego mathata a tirišo le bao ba na lego selo se ba ka se fago. Ba ka kgona go rulaganya dithekonolotši tša sebjale le bagwera ba bona ba dikgwebo.
Gore ba kgone go tsebiša ka mathata ao batho a ba lebetšego le go hwetša methopo ya go di rarolla. Eupša ke na le tshepo ya gore dithekniki kamoka tšeo ba tlo di šomišago di tlo kgona go tliša phetogo e botse. Ke a tseba gore bagwera ba ka ba maemo a godimo ba na le bokgoni ba go dira dilo tše kamoka.
Desmond Tutu, yoo a lego o mongwe wa bangwadi ba Mandela o rile: Ke hutša gore ge e ka be gore mongwera wa Archbishop o na le seatla mo tabeng ye, o be a tlo gapeletša go naganiša ka boipušo bja batho.
Re bitša se, moya wa Ubuntu — setšo sa Afrika Borwa sa go laetša gore, re batho fela ka batho ba bangwe. Ke na le tshepo ya gore bagolo ba ka kgona go ba bahlohleletši — go hlahla, go laetša tsela le go thekga ditšweletšo kamoka tša bona le tša batho ba bangwe. Bagolo ba kgona go bolela ka bolokologi le bogale gomme le šoma mo pele ga setšhaba le ka morago ka sengwe le sengwe se swanetšego go diraga.
E be e le Peter Gabriel yo a hlalošitšego thaetlele: Mo setšhabeng sa setšo bagolo ba phela ba na le tema mo go rarollang mathata, go tla dikgpolo tše botse le go thušsa ka bohlale bja bona ge bo hlokega. Re ya motseng wa nkgokolofase e fela ga re na bagolo ba rena ba nkgokolofase
. Bagolo e ka ba sehlopha sa bao ba nago tshepo ya lefase, bao ba bolelago ka bolokologi, bao ba nalego boipušo e bile ba fetola ka lebelo le bogale ge go na le mathata. Mandela o be a le gona gare ga sehlopha sa bagola e fela o ile a tlogela go šoma le bona.
O ile a re, 'Ka ge ke se ke boletše, ke leka go šomiša boikhutšo ba ka gabotse ka fao ke tlo palelwa ke go šoma le bona mo dilong tšeo di thabišago kudu, bjalo ka go sekaseka mathata, go hwetša dirarollo le go hwetša bašomi mmogo.
Translated by Lebogang Sewela