Leswao la Naga la Northern Cape

Sa ǁa ǃaĩsi 'uĩsi – “Re ya bophelo bjo bo botse” ke motto wa Leboa la Kapa e fetotšwe go tšwa go polelo ya la batho MaSan. Motto wo o ngwadilwe mo motheong wa Leswao la naga la Kapa Leboa, leo le filwego ka 25 Agostose 1997. 

Botlase bo na le mebala ya go fapana ka mehuta ya mmala o sootho gomme bo na le seabe sa 3D se emetše mafelo a omilego a go ba le maswika mo Kapa Leboa. Seširo dutše mo motheong ka sebopiwa sa taamane gomme seširo se na le mmala wo tala le wo mošweu ka makgwai a lephoto, ona a emetše lebopo la Northern Cape moo ditaamane tše dintši di hwetšwago gona.

Gape mo sebopegong sa taamane, mohlare wa mootlwa o a bontšwa. Dikhutlo tša godimodimo tša seširo di na le mmala wo mohubedu le daisy e serolane ka lehlakoreng le lengwe le lengwe. Sebopego sa taamane se emetše diminerale le bohumi bja ekonomi ya phrobentshe.

Daisies tše serolwane di emetše letšatši le bohwa bja bophelo, kudukudu letšoba la moya la seruthwana la ngwaga leo le direggoa ka morago ga dipula tša marega mo seleteng. Godimo ga kgare go na le circlet ya go kgabišwa ka dipheta tša San. Seširo se thekgilwe ke Oryx ka go ngele le kudu (ye tona) ka go la go ja.

Seka sa Letšoba - Namaqua Daisy (Dimorphotheca sinuata)

©Shem Compion

Dikhapete tša mmala wa namune festoon, naga yeo pele ga dipula tša marega e be bonala bjalo ka lefelo le sa medišego, le goga baeti ba go tšwa lefaseng ka bophara go bona tlhago te botse ye mo Kapa Leboa - Namaqualand wildflower show. Namaqua Daisy ke letšoba la ngwaga le golago mo nageng morago ga dipula tše bogale tša marega mo Profenseng ya Leboa la le ka Kapa Bodikela ya Afrika Borwa.

Matšoba a swana le daisy le matlakala a magolo le bogare bja mmala wa namune, le ge e le gore ka dinako tše dingwe bogare bo na le go ba le mmala wa serolane. Kgauswi le fase ga matlakala, go na le ring ya go bulega ya mmala wo tala. Matšoba a tšweletša mehutahuta ya mebala, go akaretšwa mmala wa namune wa go phadima, serolane, lebebe le salmon.

A swanetše go hwetša letšatši go bulega le go fa letšatši mohlala ntše le sepela go tšwa East go Bodikela. Go mohola kudu go tseba, ge o beakanya go tšea diswantšho tša matšoba. O se ke wa ya go lebelela matšoba ge go na le maru goba ka mo mesong, bjalo ka ge matšoba a tla be a sa tswalegile.

Seka sa Phoofolo - Oryx (Oryx gazelle)

©Nigel Dennis

Oryx, e tsebjwa gape bjalo ka gemsbok, o kgona go phologa bogale bja dithemperetšha tša desert le tlhokego ya meetse ka go diriša thermoregulation ka bjokong go fokotša meetse ao a nyakegago le go fodiša bjoko. Oryx e na le peakanyolefsa e tsebegago bjalo ka carotid rete, yeo e lego kgokagana ya capillaries mo motheong wa bjoko.

Madi a borutho a ya bjokong ka carotid artery a feta pele ka gare ga molokoloko wa capillaries ka kgokagana ya sinus, moo e fodišago ke phetišetšo ya phišo go tšwa go madi a venous a fodilego ao a tšwago go bjoko.

Tsela ye nngwe ya thermoregulation yeo Oryx e ka e šomišago ke go hwekiša moroto le go hupa monola wo montši ka moo go kgonegago go maloko go tšweletša dithorwana tše omilego kudu, tša go tia.

Gemsbok, ke mehuta ya go fula le ya go ja bjang, e ja matlakala, dienywa le mešunkwane, nyakwa ya meetse ka moka e kgotsofaditšwe ke dijo tša tšona. Le ge go le bjalo, ge e le gore meetse a gona di a nwa. Gantši Oryx di kopana ka gare ga mohlape di akaretšago tše tshadi le dipoo ge di sepela go ya nyaka ya dijo.

Dipoo tša go buša, di hlokomela le go swara mohlape wa tšona ka nepo ya go tswadiša le tše tshadi tše fetago. Dipoo tšeo di sa bušego, tšeo di fetago mo mohlapeng wa ye nngwe, e tla fihliša go poo ya go buša go efoga dikgaruru ya yona. Oryx e tsebega ka go rata go kitimiša ditau le go di bolaya ka go diriša manaka a tšona.

Translated by Lebogang Sewela