Gobaneng Bolemi bja Manyora/Tlhago?

© Participatory Guarantee Systems SA

Mathata a Lefase ka bophara a dijo le ditšhelete a bontšhitše go šitega gwa dikhemikhale tša temo go lwantšwe tlala le bohloki. Mokgwa wa intasteri ya temo o na le seabe go thuthufatšo ya lefase le tshenyo ya rena le methopo ya diphedi tša tlhago tša go swana le meetse le mmu. Go feta fao, mokgwa wo go bjala sebjalo se tee (monoculture) (pšalo ya dibjalo tša mohuta wo tee) o ile wa hloma tshenyo ya setšo goba mekgwa ya tlhago ya temo.
Tshepedišo ya go lwantšha e a gola mo lefaseng – temo ya agro-ecological e šišintšwego le go phethagatšwa bjalo ka setheo sa boikgetheo mo tirišong ya dikhemikhale tša dintlo. Nepo e be e le go maatlafatša balemi go laola methopo ya tlhago ya bona le go laola tikologo ka tsela ye e tšwelago pele.
Le ge go le bjalo Bolemi bja manyoro e tšere tsele ye bohlatse le lekgetho mabapi le mešomo ya ditšweletšwa ke tšona tše bohlokwa ye. Mokgwa wo wa bolemi bja manyora/tlhago boy a go tshepedišong ya mmotlolong wa intasteri ya temo ka moo poelo e le bohlokwa. Bolemi bja manyora/tlhago bo tletšeg ka thulano. Ye nngwe ya dintlha tše ke ganetšago bohlatse bja gore melawana ya agro-ecology gome, gantši e a tura go balemi ba maemo a ka fase.
Mekgatlo mo Afrika Borwa, India le brazil e lebelela dikgetho tše dingwe tša go swana le Participatory Guarantee System (PGS) fao balemi ka bobona ba tiišetšago agro-ecological goba tlhago ya ditšweletšwa tša bona. Tshepedišo ye e tloša turago tshepedišo ya boraro ya bohlatse gomme e bea balemi mo tshepedišong ya bohlatse goba waranti. PGS e tšewa mo lefaseng ka bophara bjalo ka setheo sa boikgetheo bja bohlatse bja go lekala ba ba boraro gomme e loketše batšweletši bja maemo a ka tlase.
Bolemo bja manyora/tlhago ke tšweletšo ya dibjalo le diphoofolo tše di sepelelana ka tlhago ka ntle le tirišo ya dikhemikhale tša tshenyo gomme ka go šomiša methopo ya tlhago. Go fa mohlala; diokobatši tša kgolo, taolo ya disenyi le kaonafatšo ya mmu. Dipoelo ke ditšweletšwa tša tlhago tše di se nago dikhemikhale le hormones le divitamine tša godimo ga gona Genetically Modified Organisms (GMOs)) – tše ke dibjalo, diruiwa goba dimaekropo tšeo di na lego ditšine tše di feleletšwego go tšwa mehuta ya dibjalo tše dingwe goba diphedi.

Translated by Lebogang Sewela