Taolo
Tsela ye kaone ya go šomana le dintšhi ke ya go ba le lenaneo la taolo ye e kopantšwego, moo e lego gore mekgwa ya go fapafapana ya go hlasela dipalo tša ntšhi e ya šomišwa ka dikgatong tša go fapafapana tša tlhabollo. Maikemišetšo a lenaneo e swanetše go bea palo ya dintšhi tlase bjo bo kgonegago. Mo ke maele a ditsela tše hlano tša go laola e lekolwa:
Sa mathomo, fokotša dibokwana le palo ya mae ka go lebelela kudu mafelo moo dintšhi di ka tswadišago.
Dintšhi di rata go tswadišo mmuteleng le go tše dingwe tša go bola, ka fao go bohlokwa go diphoofolo le mafelo a tšweletšo a hlwekile. Diphoofolo tša go lwala le tšeo di nago le dintho le dišo di swanetše go alafšwa ka pela go thibela dintšhi le gona go thibela tšhwaetšo go diphoofolo tše dingwe. Diphoofolo tše di hwilego di swanetše go tlošwa lefelong la tšweletšo ka pela ka moo go kgonegago gomme di lahlwe ka tsela ya maphelo.
Di swanetše go fišwa goba di bolokwe. Lefelo la tšweletšo le swanetše go hlwekišwa ka mehla le mmutedi, ditlakala, malao a a ditšhila, furu e solotšwego le mae a go thubega, ge e le gore o rua diruiwa tša maphego, di swanetše go laolwa ka tshwanelo. Ge e le gore diphoofolo ga di je dijo tša tšona ka moka, o fokotše bontšhi bja go sa tlogelela dintšhi. Mmutele, ditlakala le malao a di a nyakegago go dira manyoro, eupša manyoro a swanetše go laolwa ka tshwanelo go a thibela go goga šedi ya dintši. Lefelo la manyoro ka swanelo le swanetše go ba kgolenyana le lefelo la tšweletšo.
Sa bobedi, tlhago ke mogwera wa gago.
Ditshwedi tše ntšhi le dikgogolaboloko di ja mae le dibokwana, mola mobu o mongwe o beela mae a ona ka mekoneng. Manaba a tša tlhago a ka lokollošetšwa ka lefelong la tšweletšo makga a mmalwa ka ngwaga gomme di thuša kudu ge dintšhi di tšweletša twantšho go tša mekgwa ya taolo ya sekhemikhale. Le ge go le bjalo ke tiro ye e turago gomme ka tlwaelo ga e lekane go manaba a lego gona ge di nyakegago kudu. Ka fao ga se ya swanela go šomišwa bjalo ka tiragalo ya go ema e le tee.
Sa boraro, šomiša molaba le dithibelo.
Magaro a pampiri ya go kgomarela a dintšhi a dira mošomo o mo botse wa go fokotša palo ya dintšhi tše di kgolo ge a šomišwa ka gare ga ntlong ya diphoofolo, mola melaba ya dintšhi ye e nago le segoketše di ka šoma ka ntle. Fela bothata ka melaba ya dintšhi ye e nago le segoketši ke gore ba monkgo o mobe. Dintšhi ga di rate mafelo a fifetšego, ka tlwaelo di hwetšwa ka mafelong a nago le lešedi a ntlo ya diphoofolo.
Balemirui ba bangwe ba šomiša matlakala godimo ga marulelo a dintlo go fokotša maatla a lešedi. Diphoofolo gaoe di tla leboga ka moriti wa go oketšwa ge go fiša. Balemirui ba bangwe ba bjala mešunkwane ye mengwe e itšego tikologong ya lefelo la tšweletšo goba ba šomiša dioli tša maleba go thibela dintšhi.
Sa bone, šomiša mekgwa ya taolo ya sekhemikhale ka nepagalo.
Taolo ya sekhemikhale e šoma gabotse kudu ge e šomišwa ka nepagalo le go ya ka ditaelo. Tšhomišo ye e sego ya nepafala ga se fela go tliša kotsi ya maphelo, eupša e ka feletša ka dintšhi ge di kgona go lwantšha setšweletšwa. Dibolayakhunkhwane tša sebjalebjale di swanetše go šomišwa bjalo ka ge tše di bolokegilego kudu, di lebelešitšwe kudu le gona di ka ba le segwera le tikologo go feta fosforo ya sebolayakhunkhwane ya kgale goba DDT. Ditšweletšwa ke tša go ba gona go fihlelela e ka ba e le dintšhi goba dibokwana le go šomišwa e ka ba ka diphoofolong goba tikologong tša tšona. Tše dingwe tša ditšweletšwa di nago le magogedi a go goga dintšhi. Dinyakišišo di bontšhitše gore 40% go ya go 60% ya bothata bja dintšhi e ka fedišwa ka go lebelela kudu go dibokwana.
Sa bohlano, e dire gore e be protšeke ya setšhaba.
Ga go kgathalege gore lenaneo la gago la taolo ya dintšhi le botse bjang, se na se tla be se sa bolele selo ge e le gore baagišani ba gago ga ba sware dinomoro tša dintšhi ka dipolaseng tša bona goba diploto ka tekolong. Ka go šoma mmogo go kaone kudu le go ba ya tshenyegelo ye e šomago gabotse go feta go šoma o le nnoši.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe