Mokgwa wa go fa mebutla ya gago dijo o ka tšea sephetho sa go latela, go bohlokwa gore e sa fetogego. Furu ka nako ye tee ka mehla, eupša go kaone go fepa gabedi ka letšatši go feta ga tee. Kgonthiša gore furu e foreše gomme ga e na le e seng mouta.
Moo go nago le mutla o fetoga a tee ka hokong dira bonnete bja gore ka moka ga tšona di ka ja ka boiketlo ka nako e tee. Mafelo a bojelo a swanetše go ba a sese netefatša gore ga go mutla o kgonago go dula ka go tšona ga bonolo gomme di swanetše go dula di hlwekile ka dinako ka moka. O se ke wa fetola furu ka pejana. Ka lošekong mebutla e ja seo se le go gona ka sehla. Dihla di di fetoga ka bonya gomme phetogo efe goba efe ya dijo e swanetše go tsebišwa ka bonya.
Meetse
Meetse a swanetše go ba gona ka dinako ka moka gomme a swanetše go ba foreše. Ge tshepedišo ye e šomišwago go ditlhoko e swanetše go sa be el dimelametseeng le go hlwekišwa ka mehla.Furu
Furu ke karolo ye bohlokwa ya moemedi wa phepo ya mutlwa gomme e swanetše go ba gona ka dinako ka moka. Furu e ka dirwa go tšwa go mehutahuta ya mabjang go omišwa go swana le teff, eragrostis, bjang bjo bo hubedu bja dikenyo, outse le mabjang a a boleta kudu.Motswako wa mabjang a ka bjalwago ka moka go fa furu tatso. Mešunkwane ya go swana le pareseli ye ehlophago ya go hlaba le yona e ka okeletšwa motswakong. Outse ya furu e dira furu e botse kudu, eupša ga e ya swanelwa go fiwa ga ye e yagog o tswala. Ge outse yas furu e beiwa ka sehlageng, ditedu tše nnyane ka godimo ga peu e ka hlaba dimpa tša bana gomme e ka ba bolaya.
Bjang bjo bo koto bja go rulela bo na le phepo ye nnyane e tše mmalwa gomme ga e lewe diruiwa mme ka fao ga e ya hlaolwa bjalo ka furu. Furu e swanetše go bolokwa lefelong le le fodilego le le omilego. Furu ya mouta e kotsi kudu gomme hlokomelo ye nngwe le ye nngwe e swanetše go tšewa go bea furu e le foreše.
Lesereng
Ka lebaka la gore bontšhi bja mohola wa dijo tša go lesereng la go omišwa bo matlakaleng, ke kgopolo ye botse go bea lesereng la furu go ya ka bontšhi e bewa lakaneng ya khadboto goba ka setšhelong. Thotobolo ya furu ka bofase bjo bo tiilego bo ka šomišwa. Matlakala a a omilego a wa go tloga kotaneng ga bonolo kudu gomme se ke tshenyo ya mothopo wa dijo tša go tura.
Tsela ye kaone ya go go fepa lesereng la go omišwa ke go kgaola ka sebjaneng sa go ja seo se senago selo gomme se swanetše go hlwekišwa ka mehla. Dithorwana tša lesereng di hwetšagala go tšwa go baabi ba dijo ka moka gomme go ka tšenywa metswakoti ya dijo tše di mpšha ka moka ge go dirigala gore e thekgwa ka furu ye e botse ye e foreše, furu ye tala ye e hlwekilego.
Metswakotii
Metswakotii ya proteine ya mutla ya dithorwana di hwetšagala go tšwa go baabi ba dijo ka moka, le ge go le bjalo, di a tura. Dithorwana ag di bohlokwa go tšweletša ye me nnyane yeo e ikemišeditšego tšweletšo hlokomelo ya dijo tša ka ntle goba ya mebaraka ya lehumo.Go bolela nnete, kabelo ye nnyane ya dithorwana goba dithorwana tša luserene e thekgwa ke furu le furu ye tala e tla netefatša gore kgolo ye e kwagalago ya bafsa.
Bokaakang bja furu ye e nyakegago bo theilwe godimo ga boleng bja furu le furu ye tala eupša e ka bago 80 bm (tšhitswana ya thini) ka mutlwa ka letšatši o ka šom išwa bjalo ka ya go thoma.
Furu ye Tala
Ka ntle le serapana sa go šoma sa merogo le mešunkwane, se se bopa mokgwa wo wa go lemarua ga mebutla bjo bo atlegilego bo tla folotša. Ditšhaba le balemirui ba nyakago go boloka mebutla bjalo ka mothopo wa go fepa malapa a bona ba swanetše go ba le serapana se atlegagilego sa merogo seo se tšweletšago tše di fetago tša setšhaba ngwaga ka moka.Go ka se be le nako ya ngwaga ge serapana se sa kgonego go fana ka dinyakwa tša batho goba diruiwa tše di laolwa ke go phologa go yona. Merogo ye mengwe ke mpholo gomme ga e a swanela go fepšwa mebutla. Tše di akaretša dibjalo tša potata, dibjalo tša tamati le rhubarb. Lephodi, sekwaše le dibjalo tša phara ya sekgowa le tšona ga di a swanelwa go fepwa mebutla.
Merogo ye kaone ya go feppwa mebutla ke diborotlolo, sepeneše, kale, morogo (gape o tsebjago bjalo ka sepeneše), matlakala a kholifolawa le dihlogo tša kholifolawa tše di ntšhi, brokholi le pete. Ge o se na nnete ya merogo ye mpsha, e fa karolwana ye nnyane go mutla le tše dingwe tša dijo tšeo o tsebago gore di a di rata. Mutla o tla hlokomologa esbjalo seo se sa swanelago ka ntlel le ge o swerwe ke tlala kudu (seo se sa swalegago go direga).
Mešunkwane e sa le bohlokwa bjalo ka merogo. Ga se fela mešunkwane e tšewa bjalo ka dijo, gape ke dihlare tša tlhago.
Bona karolo ya Maphelo yeo mešunkwane e le go bohlokwa go mebutla.
Translated by Lawrence Ndou