O Belegilwe kua Klerksdorp
Ka 7 Oktoboro 1931, Desmond Mpilo Tutu o belegilwe ke Zachariah (morutiši) le Aletta (mošomi wa ka lapeng) mo Klerksdorp mo profenseng ya Leboa-Bodikela ya Afrika Borwa. E be e le yo mongwe gare ga bana ba bane ka gare ga lapa le se nago tšhelete ye ntši. Ge Desmond a be le mengwaga ye seswai Tatagwe o be a fetišetšwa go ya sekolong kua Ventersdorp fao ba lapa la gagwe ba ile ba tsenela Kereke ya Episcopal ya Methodist ka Afrika.
Go tloga fao lapa le ile la hudugela go Roodepoort mo Gauteng moo lapa le ilego la dula pele mafelelong ba ya go dula go Munsieville, lefelo la bathobaso mo Gauteng. Ge ba sa dula mo munsieville, Desmond o be a hwetša tšhelete ya tlaleletšo ka go kgoboketša le go sepediša diaparo tše mmagwe a bego a di hlatšwa.
Go feta fao o be a rekiša dinamune le matokomane go hwetša poelo ye nnyane gomme a šoma bjalo ka caddy mo kolofong ya Killanery. O ile a ba ba bangwe ba ditsebi, moo a ilego a fiwa maemo a fase a Tenderfoot le Betšhe ya Bokgoni ya go apea.
Sekolo se se Phagamego sa mo Sophiatown
Desmond o thomile go tsena sekolo se se Phagamego sa ka Bodikela sa kgauswi le Sophiatown ka 1945. Fa o direle gabotse kudu go dirutegi gomme a thoma lerato la gagwe la Rugby a be a ba yo mongwe wa leloko a sehlopha sa Rugby mo sekolong. Mengwaga ye mebedi ka morago o fetetšwe ke bolwetši bja mafahla (TB) le go romelwa sepetlele ya dikgwedi tše 18.
Ka anegelwa ditiragalo tša gagwe, o ile a befriended Moruti Trevor huddleston bao ba sa influencer go bophelo bja gagwe le yena o ile a fiwa ka tlase ga ka parish kereke ka munsieville. Huddleston e be e le Mopišopo wa Lekgowa wa Anglican a šoma bjalo ka Moruti wa Sophiatown. Desmond o ile a kgahlwa ke hlompho yeo moruti a e bontšhitšwego mme wa Desmod, motho yo a bego a tšewa fase ga Huddleston mo setšhabeng.
Ga se a lebela ka tsela yeo Huddleston a bego a swara motho yo mongwe le yo mongwe ka seriti, e ile ya mo tutuetša mo bophelong ka morago ga go lebane le ntwa kgahlanong le kgethologanyo. Ka lebaka la bolwetši, Desmond o ile a šala morafo mo sekolong, eupša le ge go le bjalo o ile a dumelwa go tsenela legoro la marematlou la 1950. E be e le toro ya ka mehla ya gagwe go ba physician, ka fao o be a dula a tšogile bošego ka moka, a šomiša kerese go balela mphato wa marematlou.
O ile a pasa gomme e amogelwa mo Witwatersrand Sekolo sa Bongaka go ithutela pele. Eupša, ka go palelwa go hwetša thušo ya ditšhelete tša sekolo sa bongaka, o tšere sephetho sa go ba morutiši bakeng gomme a ngwadišwa go kholetšheng ya ka mehla ya Bantu go feleletša tiploma ya gagwe ya borutiši.
Go Šoma Bjalo ka Morutiši
Mola Tutu a bego a šoma bjalo ka morutiši o kopane le Nomalizo Leah Shenxane, morutišimmogo. Bobedi ba ile ba nyalane ka ngwaga wa 1955 ba ba le bana ba bane mmogo. Tutu o lebogile mošomo wa borutiši ge Molao wa Thuto ya kgethollo o thoma, a gana go dumelana le molao wa kgethollo wo gapeletšago thuto go batho go ya ka mmala.
O ile a tšwela pele ka dithuto tša gagwe tša boruti mo Kholetšheng ya St Peter mo Johannesburg. Se se ile sa lefa ka 1960 ge Tutu a bewa bjalo ka morutu wa Anglican. Go tšwa go 1966, o ile a šoma go hwetša Bachelors le Masters ya tikrii ya gagwe ya Borutu go tšwa go Kholetšheng ya Kings ya London.
Mola Tutu e be e le ka ntle ga naga o ile a hlohleletšwa ke tokologo ya tlhagišo gammogo le tumelelo e bonolo ya tsebo le thuto yeo a ilego a e hlatsela fao. O be a nyaka mohuta wo wa tokologo wa batho ba gagwe mo Afrika Borwa.
Mohlomphegi
Ge Desmond Tutu a boela mo Afrika Borwa ka 1967, o ile a šoma le Federal Theological Seminary mo Alice gomme a ba moruti mo yunibesithi ya Fort Hare. Ka 1975, Tutu o ile a bewa bjalo ka Dean ya kereke ya St Mary’s Cathedral, Johannesburg, ka pela ka morago a kgethwa go ba Mopišopo wa Lesotho. 1975 e be le nako ye swaregilego mo Afrika Borwa, ka hlakahlakano ya dipolotiki tše kgolo le dithulano tša kgethologanyo.
E be e le mo nakong ye ge Desmond Tutu a kgethwa go posong ya Mongwaledi wa Kakaretšo ya Khansele ya Dikereka tša Afrika Borwa ya dikereke (SACC). SACC e emetšwe dikereke tša Bakhriste ka moka mo Afrika Borwa, ka ntle le kereke ya Dutch Reformed le Kereke ya Katoliki.
SACC e ile ya ba mokgatlo w ago etepele mo tša se semoya le mo tša sepolotiking sa bakriste a mo Afrika Borwa le go ba adima sefala go ntšha mantšu a ditlhologelo a bona. Ka 1978 le 1985, Tutu o be a mo pele mo maemo a bosetšhaba le boditšhabatšhaba mo ntweng kgahlanong le kgethollo ye thomilego ke kgethologanyo.
Desmond Tutu o ile a fiwa sefoka sa Nobele ya Khutšo ka 1984 bjalo ka seswao sa thekgo sa tema yeo a e ralokilego go fihlelela kgethologanyo. Desmond Tutu ka 1985, o ile a kgethwa go ba Mopišopo wa Johannesburg, ka nako ye o tšwetše pele go hlola fetogo, le go tšwetšwa pele botee magareng ga bathobaso le bathobašweu ba Anglicans ya Afrika Borwa. Ka 1986, o be a kgethilwe go ba Mopišopomogolo wa Cape Town gomme ka 1987 Tutu o be a kgethilwe bjalo ka Mopresidente wa khonferense ka moka tša dikereke.
Ka Morago ga Kgethollo
Ge kgethollo e fela ka 1994, Tutu o ile a mengwa go ba modulasetulo wa Komišene ya Nnete le Poelano, ya Nelson Mandela, ka dikholofelo tša go bušetša khutšo go setšhaba. Tutu o hlomphilwe bobedi ka nageng le tša boditšhabatšhaba, mengwageng ye mentši, go ba le seabe ka go leka go dira gore Afrika Borwa e be le setšhaba se lekanago.
Ka temogo ya lerato la gagwe la dipuku le thuto, Tutu o filwe difokwa tše mmalwa tše fapanego, le dithušo tša ditšhelete tša dithuto le dikolo di theilwe ka yena. Ka 1987 o thopile sefoka sa Pacem mo Sefokeng sa Terris, sefoka theilwego ka morago ga lengwalo la Pope John XXIII leo le bitšago batho go lota khutšo magareng ga ditšhaba.
Ka 2008, Mmušiši wa Illinois Rod Blagojevich o ile a tsebišitše semmušo gore 13 Mei ke “letšatši la Desmond Tutu” gomme ka 2017 Queen Elizabeth II Wa England o ile a mo thwalwa bjalo ka Bailiff Grand Cross ya taelo ya Venerable ya St John.
Translated by Lebogang Sewela
Yo mongwe wa bahlopmphego ba bantši bja mo Afrika Borwa, Desmond Tutu e tsebegago kudu ka go ba molwala ditokelo tša botho gomme ka 1984 o...