Yini Amarikhodi Womkhiqizo?

© Marinda Louw

Amarikhodi womkhiqizo asetjenziswa njengengcenye yokubekwa kwamarikhodi lokha nakulinywako arhelebha ukutlhogomela iplasi. Hlangana kokutlhogonyelwa kweplasi kubalwa ukuhlelwa kwentjalo kanye nefuyo efuyiweko, ukuthola imitlhala yokobana iintjalo/kanye nefuyo zikhula njani nokwazi ukuhlela umkhiqizo ngokuya ngokobana iskhathi esidlulileko sokutjala nanyana ukufuya. Ukubekwa kwamarikhodi kanye namarikhodi womkhiqizo eplasini kunikela isisekelo sokusebenza komlimi.

Amarikhodi womkhiqizo aqakathekile khulu ekutholeni imiraro yemikhiqizo ukwenzela bona umkhiqizo lo ube ngcono. Into eyande khulu emarikhodini wemikhiqizo kukobana asetjenziswa njengemarikhodi wemikhiqizo, mkhiqizo wefuyo kanye namarikhodi wemitjhini.

Imihlobo Yamarikhodi Wemikhiqizo

Amarikhodi wemikhiqizo angenziwa nge-spreedsheet esilula esitjengisa, ukwenza Isibonelo, inyanga, umhlobo wentjalo, ukutjala kanye neskhathi oyokuvuna ngaso, umhlovo wefuywakho, isivuno, imaraga abazokudiliva kiyo, kanye nenani abazothengisa ngalo umkhiqizo ngekhilo. Amarikhodi womkhiqizo manengi begodu afaka imininingwane eminengi. Kunembonelo ezimbalwa ezilistwe ngaphasi.

Amarikhodi wentjalo ezitjaliweko
Imitlolo le ingafaka hlangana amasimu kanye namateni ahlukahlukeneko, ubukhulu bomkhiqizo, irhonakalo yesivuno kanye nokuhlolwa kwehlabathi esetjenziselwe ukutjala iintjalo nanyana iinthelo ezithize.

Ezinye izinto ezifakwe hlangana emarikhodini wokutlhogonyelwa kwentjalo kuvundisa, ukwenza imbewu, iindlela zokutlhogomela iintjalo, ikhula kanye nokulawula iintjhabalalisi, kobana zifakwa skhathibani kanye nesivuno sentjalo.

Amarikhodi wemikhiqizo yefuyo
Loke ilwazi elihlobana nokufuywa kwentjalo kufuneka lifakwe lapha. Iimbonelo zayo kukudla, ukuzipha iinhlanhla, amanani wemarageni kanye namarikhodi wefuyo ngayinye afana nomkhiqizo webisi, amarikhodi wamakonyani, umkhiqizo wewula, ubudisi bamakonyani alisiswa ukumunya kanye nokuthela umzimba kwawo.

Ukuvula kanye nokuvala kwenomboro zefuyo kufanele kwenziwe iinqhema ngokuya ngokobana ifuyo leyo yidala kangangani, ubulili bayo, ukwenza Isibonelo, iinkunzi, iinkomo kanye namakonyani aneminyaka emibili nanyana enomnyaka munye.

Amarikhodi wabasebenzi
Iindaba zabasebenzi ezifana namakontraga wabasebenzi, imirholo ebayitholako, iindleko zokwelatjhwa kanye nemali yokubalilisa iinsebenzi nazo zirikhodwe emarikhodini wensebenzi. Ezinye izinto ekufanele zifakwe yinomboro yabasebenzi, imali ebolekiweko, iinkolodo, amalanga wokuphumula kanye namalanga iinsebenzi eziwalovileko.

Amarikhodi wemitjhini
Ilwazi lemitjhini lifaka hlangana amarikhodi wemitjhini begodu kufanele lifake hlangana imininingwane efana nokobani mtjhini womhlobo bani, ukobana unegugu elingangani, kobana ulungiswa njani, amarikhodi wokuwulungisa, ama iri ewasebenzileko kanye ne-insurance.

Translated by Busisiwe Skhosana