Tree Squirrel
Nsinya Maxinjani

© Shem Compion

Vito

Maxinjani (Paraxerus cepapi)

Xivumbeko

Kuleha ka xona hikwalomu ka 350 mm, hafu ya kona kunga ncila. Muxaka lowu wa maxinjani wutika kwalomu ka 200 gram. Muhlovo wa xona wahambana kuya hiku xilekwihi. Hala vupela dyambu bya tiko kukumeka leswa mpun’wa wokwalala nyana hi muhlovo kasi evuhuma dyambu iswa buraweni. Nhloko na milenge swina muhlovo wo rhosa.
Kasi laha xifuveni muhlovo wakona wuhambana nakambe kuya hindzhawu kusuka eka xitshopani levuhuma dyambu kuya ko basa evupela dyambu bya tiko. Khwiri ra muxaka lowu wa manghovo iro basa. Muxaka lowu wotlhariha wava Maxinjani wuna ncila wolehela endzhaku swinene.

Swakudya

Kahle kahle xitidyela matsavu, kambe kufana naswin’wana swihadyani swa muxaka lowu xidya na switsotswana Maxinjani lexi xitirhisa milenge yale mahlweni ku hlawula swakudya. Xikota no hangalasa mbewu yaminsinya yinwani leswivulaka leswaku xi hoax xandla eka kubyariwa ka misava.

Kutswalana

Edzongeni wa tiko maxinjani lexi xitswala kuya hitinguva. Timhaka ta masangu tihumelela ngopfu hinhweti ya August. Maxinjani lexi xitswala vana 1-3 exikarhi ka October na November endzhaku ko biha emirini kuringana masiku 56. Vana valumuriwa endzhaku ka 6 wamavhiki laha swisukaka exisakeni kuya ti handzela loko se xiri na masiku ya 19.

Mahanyelo

Kahle kahle xihanya ehenhla ka minsinya kambe xiheta nkarhi wotala xiarhi xifamba laha hansi xilavana na swakudya. Loko xichavisiwile xikuma vutumbelo ensinyeni. Loko riperile mintlawa yaxona yi etlela emabakwini ya misinya. Vana vakona varinganela timhaka ta masangu loko vari na 6-9 watinhweti laha se swingoboha leswaku swiyatilavela vutumbelo bya swona.
Leswaxinuna hiswona swifaneleke ku lwela leswa xisati hambi leswi swa xisati naswona swikotaka kuhlongola nala loyi aswinghenelaka loko swirikarhi ku kurisa vana. Kuva swihlengeletana tani hintlawa kuna risema rokarhi leri swirilandzelelaka kutiva leswaku swina vuxaka.

Vutshamo

Swirhandza kutshama laha kungana mintsandza hiku hambana hambana kayona. Switsakela ngopfu na na laha kungana misinya leyingana mabaku leswaku swita kuma vutumbelo ngopfu ngopfu e Mopane. Loko kuri hava mabaku switsakela kutirhisa minkele leyinga emisaveni.

Laha Swikumekaka Kona

Haleno dzongeni switele ngopfu laha Afrika Dzonga, laha swisukaka kuya North Western, Mpumalanga kuya evuhuma dyambu le Swaziland na Mozambique.

Tinhlayo Tankoka

Vito ra xi Latin: Paraxerus cepapi
Ntiko (Xisati): 108 - 265 g
Ntiko (Xinuna): 76 - 240 g
Ku leha (Xisati): 35 cm
Ku leha (Xinuna): 35 cm
Kubiha emirini: tinwheti timbirhi
Nhlayo ya vana: 1 – 3
Kuringanela masangu: khume wa tinwheti
Ntiko wotswariwa: 10 g
Swakudya: Makondlo
Ndyangu: Sciuridae
Kutswalana: 1 - 3 wa vana vatswariwa nkarhi wihi na wihi wa lembe ngopfu ngopfu (peaks in Nhlangula na Dzivamsokol).
Kubiha emirini: 8 wa mavhiki.
Nhlamuselo ya minkondzo: Minkondzo yale mahlweni i 2 cm hiku leha, kasi yale ndzhaku yiva 3 cm hiku leha.