Themphereitjhara Naheng Ya Afrika Borwa

©Peter Delaney

Themphereitjhara eo re e utlwang ke matla a letsatsi, motjheso wa letsatsi, o monyelang sepakapakeng, mobung le metsing. Themphereitjhara e susumetswa ke dintho tse fapaneng tse kang bophahamo ka hodima lewatle, bohole ho tloha lewatleng le sebaka sa latitude, boemo ntlheng ya Leboya-Borwa planeteng. 

Bophahamo Le Themphereitjhara

Bophahamo ba altitude, e leng bophahamo bo ka hodima lewatle, ke ntlha ya bohlokwa e kgethollang themphereitjhara ya moya Afrika Borwa, ho feta dintho tse ding tse susumetsang themphereitjhara jwaloka latitude. Mohlala, ebang motho a ka ngola mola o tlohang botjhabela ho ya bophirima ho latitude e tlohang Durban ho ya hodima dithaba tsa Drakensberg, palo-hare ya themphereitjhara e a fokotseha ha motho o tloha lebopong la lewatle ho ya dithabeng. Phapang ya palo-hare ya themphereitjhara ka baka la ho phahama hoo, ke 11˚C.  

Ho tlatseletsa moo, themphereitjhara e tlase ka ho fetisisa Afrika Borwa, ha e susumetswe ke latitude empa ke bophahamo ka hodima lewatle (altitude) jwalokaha dithemphereithara tse tlase di supa dithabeng tse phahameng naheng ena jwaloka Drakensberg, Maluti, Winterberg, Sneeuberg, Nuweveld, dithaba tse phahameng tsa Eastern Cape le Karoo. 

Lowveld Mpumalanga le profenseng ya Limpopo, le phuleng ya Limpopo, ke dibaka tsa tlhahiso e kgolo ya meroho Afrika Borwa. Dibaka tsena di bohlokwa haholo mariha ha dithemphereitjhara tsa boholo ba dibaka tsa Afrika Borwa di sa lokela tlhahiso ya meroho. Lowveld le karolo e ka leboya la profense ya Limpopo le tsona ke dibaka tse ka sehloohong tsa tlhahiso ya ditholwana tsa subtropic le matokomane. Dibaka tsena, haholo Lowveld, di tlase ha ho bapiswa le dibaka tse bohareng ba naha ya Afrika Borwa mme di tsejwa e le dibaka tse tjhesang haholo.

Ntlha ya bohlokwa ka ho fetisisa ke palo-hare ya themphereitjhara ya letsatsi le letsatsi mariha, mohl. Phupu, dikarolong tse leboya la profense ya Limpopo ,haholo Lowveld,themphereitjhara e fihla ho 6˚C ho feta dibaka tsa diprofense tsa Northern Cape le Northwest - e leng dibaka tse ding tsa Afrika Borwa tse tjhesang haholo. Ho fetafeta moo, themphereitjhara e  tlase mona mariha,e ka fihla ho 10˚C ho feta Northern Cape le Northwest.

Themphereitjhara Le Lewatle

Metsi a na le bokgoni ba ho tshwarella motjheso ho feta mafika le di-minerale. Hona ho bolela hore metsi a nka nako e telele ho futhumala le ho phola ho feta lefatshe. Kahoo, mawatle a na le kgahlamelo e ntle ho themphereitjhara ya moya dibakeng tse mabopong a lewatle.

Ha e le lehlabula, mohl., ka Pherekgong, themphereitjhara tsa motshehare dibakeng tse lebopong la lewatle di tlase ho feta tse bohareng ba naha, ntle le dibakeng tse phahameng. Mariha, mohl., ka Phupu, dithemphereitjhara tsa dibakeng tse lebopong la lewatle di hodimo ho feta tsa dibakeng tse bohareng ba naha, ntle le Lowveld, dikarolo tse leboya la Limpopo, phula ya Limpopo le dibaka tse bohareng ba leboya la Pretoria. 

Empa dibaka tse phodileng tse bophirima ba lebopo la lewatle, moo boholo ba ditapole le dimela tse ding tse nosetswang di jalwang teng, di na le dithemphereitjhara tse hodimo mariha ho feta dibaka tse bohareng ba naha, ntle le dibakeng tse boletsweng ka hodimo. Lebopo le ka bophirima le tshusumetsong ya leqhubu le batang la Benguela, le lebang leboya ho ithatika le lebopo ho tswa borwa bo hole. 

Themphereitjhara, haholo lebopong la KwaZulu-Natal e susumetswa ke leqhubu le futhumetseng la Mozambique, e leng lekala la leqhubu la Agulhas, le phallelang borwa ho tswa ho equator. Dithemphereitjhara tse tlase ka ho tlwaelehileng ho ya le lebopo le botjhabela di dumella kgetho e batsi ya dimela. 

Translated by Maletsatsi Sejake