Lala Palm

© Roger de la Harpe

Ligama

Sihlahla se lala palm

Ligama LeLathini

Hyphaene coriacea

Inchazelo

Endzaweni ibitwa iMolala, sihlahla lesikhulu se Lusundvu sivama kukhula kusuka emamitheni lasihlanu kuya kulasikhombisa ngebudze, kepha ngalesinye sikhatsi siba lishumi nesihlanu ngema mitha ngebudze, ngasinye noma nemahlanga laphindziwe, nekuvuvuka lokuncane lokungaba yihhafu yelihlanga. Lesihlahla sitfolwa emahlatsini laphansi naselugwini lwemahlatsi, avama kwenta kuma lokuchutjiwe. Lamacembe amise kwesikhokha moya futsi amphunga losa luhlata.
Titselo tingangebhola yekudlala ithenisi, tivutfwa kusuka kuluhlata kuya kuluphuti kuya kunsundvu lotopele lomanyako. Incenye lencama yalokunambitsako, sivango se ginger, lesintofotelako, liphayiphi lelisantsambo ligegelete inhlanyelo. Titselo takheka ngetinombolo letinkhulu, tingaba tinkhulungwane esihlahleni sinye, ngasinye sitsatsa iminyaka lemibili kukhula phindze kuya kumibili iminyaka kutsi siwe.

Sitselo

Letitselo tingakhona kutshintjeka ngekuya kwendzawo, kepha tivame kuba luhlata kuya kuluphuti lohhwabile ekucaleni, aye ngekuba nsundvu ngekukhula, amise kweli pear, bukhulu bawo ngema mm lamashumi lasitfupha kuya kumashumi lasiphohlongo neliphunga lesitselo lelehlukile. Lesigogo sangaphandle siyamanya futsi sicinile. Ngekhatsi sineliphayiphi lelintofotelako lesigegelete inhlanyelo yinye. Ludvwdvwasi lolucinile, tifana nesibhidvo lesintofotelako, sinemkhatsi loshonako. Sitselo sitsatsa iminyaka lemibili kufika esigabeni sekukhula bese nalominye iminyaka lemibili singakawi kulesitjalo. Tisakatwa tindlovu, tingobiyane kanye netimfene.

Kusetjentiswa

Lolubisi lolukhona kulesitselo lesincane liyafana nelubisi lwe coconut ngekuliva nangelibala. Tindlovu tinemndlandla wekudla emacembe lamasha lavelako, lahwaphutelako kulesisekelo sawo futsi aneliphunga lecoconut. Lesichobo senhlitiyo sidliwa njengesibhidvo futsi satiwa nase Delta njenge ‘gau’. Leliphayiphi lalesitselo lifana nesinkhwa seginger. Kukhokha leliphayiphi, lesigogo lesicinile sishiswa ngendvuku. Liphayiphi liyanamitseka liphindze lidliwe ikakhulu tindlovu netimfene. Lamasundvu asebentiseka njengemtfombo weliwayini futsi ngelishwa incumbi ayabulawa njengemphumela.
Tinyoni telusundvu tihlangene dvute nalelisundvu. Tingabonwa tiphumulile tibheke etulu ngephansi kwemacembe. Leti tinyoni tivete indlela lehlukile yekuvikela emacandza kutsi angawi ngekuwabambisa endzaweni ngematse. Lendzawo lecinile lemhlophe lesemkhatsini kwenhlanyelo, lefana kakhulu nesibhidvo lesimhloshana sase Nyakatfo ye Melika, mancane kakhulu kutsi angaba yindlela yetemnotfo noma nje avame sonkhe sikhatsi kusetjentiswa kwakha tintfo letinhle, imigabo netintfo letingakavami.

Lapho titfolakala khona

Tivela eZimbabwe, Angola, Botswana, enyakatfo ye Transvaal nase Namibia.

Umbhalo Lohlanganisiwe

Lo Lusundvu lwe ilala latiwa njenge Sibhidvo seLusundvu Lesimhloshana ngenca yalenhlanyelo yaso lemhloshana lecinile. Letinhlanyelo tisakatwa khashane tindlovu ngalemilongo yato.