Inhlangano yeTembusave yemaZulu

© Dr Peter Magubane

Tindlu temaZulu eteMbusave

Inhlangano yetembusave yemaZulu yakhiwa yacija letulu. Sisekelo sesakhiwo kwakuyimiti lehamba ngaminye (imiti), lekufaka tindllu letincane tembusave kulesive sahulumende. Munye umuti bowuphetfwe ngumnuzane (inhloko yelikhaya), lobekacondzene nekugcina tintfo tikahle kanye nekunaka naletinye tintfo tasendzaweni noma imisebenti leminye lengahle ivele.

Bekacondzene nendvuna — inhloko yendzawo (sigodzi) lapho bekwakhiwe khona umuti. Inhloko yesigodzi beyibukene nayoyonkhe imisebenti yemitsetfo kanye nekucondza esigodzini sakhe nenhlalo lapho khona inhloko yelikhaya ingakhoni kulungisa noma leyo lebeyimikhulu kakhulu noma ibalulekile kuye kutsi ayinake.

Lesigodzi ngandlelanye besakha incenye yesigodzi lesikhullu, lesifundza, lebesiphetfwe yinhloko yesigodzi lebalulekile noma sikhulu lesisetulu (inkhosi), lobe akadze acondzene nenkhosi. Endzaweni futsi nangesikhatsi lapho kukhulumisana kwakukadze kulukhuni kutsi kutfolwe, lokuma kwalesakhiwo setembusave sanika indlela lesebentako yenkhosi kutsi yenta kugadza ngetembusave esigodlweni sayo.

Liningi lalesisakhiwo sisindze ekungenelweni kuphumelela kwalabamhlophe, kanye neNingizimu Afrika lensha yahulumende wenkhululeko, leyakhetfwa ngemnyaka wa 1994, yamukela sidzingo sekusekela nekunaka takhiwo temasiko emandla ngekucina noma kuma kwentsandvo yasemakhayeni.

Nomakunjalo, letinye titnfo temasiko tiyashayisana netintfo letiphetfwe kumtsetfo sisekelo weNingizimu Afrika lensha, lotsembisa kulingana ngekunganaki libala, inkholo noma bulili. Kunikwa kwendzawo bantfu besifazane, lebekuyintfo lebeyingavunywa ngaphambilini, lenyalo sekube yintfo lekhulako leyatiwako.

Translated by Phindile Malotana

Imvelaphi yema Zulu

Emnyakeni wa 1150 Malandela, sikhulu lebesinebalandzeli labancane, sahlala elunyaweni lweNtsatjana iAmandawe emnceleni weMfula Umhlatuze los...more

emaZulu

Imvelaphi yemaZulu, cishe inombolo lenkhudlwana yebantfu ngemacembu eNingizimu Afrika, isala esigodlweni lesincane salabakhuluma-siNguni les...more