Tšhwaane le Dibjalo

© Louise Brodie
Ka mafelong a temothuo moo tšhwaane e ka senyago dibjalo, taolo ye botse ya dinako tša go bjala e ka lekanyetša tsenyo ya tšhwane ka dinako tša go gola ga dibjalo.
Fokotša tahlego ya dibjalo, ka mabaka a tšhwaane ya ka morago ga nako, ka go bjala dibjalo tše di huetšwago ga bonolo fela kamorago ga kotsi ya tšhwaane e fetile. Se go direga se sa kgonagale kamehla goba tirišo go wena, ka ge o ka foša dithekišo tše botse tša goba wa mathomo ka mmarakeng le dibjalo tša gago.
Tahlego ya dibjalo, ka lebaka tšhwaane, e ka fokotšwa ka go bjala ka nako ya bogareng goba ka bobedi bja seripa sa selemo. Kgolo e tla fetšwa pele ga ge tšhwaane e thoma.
Go na le kgonagalo ya go tliša lehala tšatši la puno ya gago pele ka go gašetša dibjalwana ka fase ga tšhireletšo, go swana le ka dithaneleleng tše nnyane, go ya mafelelong a nako ya tšhwane. Ge tšhwaane e fedile, dibjalwana tše dia a bjalelwa.
Balemirui ba bannyane ka Profenseng ya Kapa Bohlabela ba tšweletša lehea go tšwa dibjalwaneng, gore ba be le mafela ka pejana

O Šireletša Dibjalo bjang Kgahlanong le Tšhwaane

©Zeynel Cebeci
Dithanele tša ka tšhemong
‘Dithanele’ tše nnyane di ka agwa ka go šomiša khupetšo ya polastiki go latetša go swana le dintlotala tše nnyane. Khupetšo ye e swanetše go thekgwa godimo ga dibjalwana le go ba le boima go ya fase ke mabu go thibela go foka.
Bjalo ka ge dithempheretšha ka fase ga dipolastiki di ba le tša go fiša kudu, go ka nyakega moyafatšo. Tloša khupetšo goba go tloša mosegare ge go kgonega.
Kgonthiša go tloša dikarolwana tša polastiki ka morago ga puno ka ge se se ka ba kotsi go diruiwa tše di fulago ka moo lefelong leo.
Dintlotala le dithanele
Ka mafelong a tšhwaane ya godimo, tšweletšo ya merogo e dirwa ka dintlotaleng goba dithaneleng. Le ge go le bjalo, se se ka sa theko ya godimo gomme se nyaka taolo ye botse, eupša dipoelo tša godimo di ka bušetša tšhelete yeo.
Mehola ye megolo go feta ya tšweletšo ya merogo ka dintlotaleng e hwetšwa ge go dirwa kgauswi le mebaraka ye kgolo (ditoropokgolong) goba go romelantle (kgauswi le boemafofane bja boditšhabatšhaba). Mohlala wo mobotse o bonwa kgauswi le Krugersdorp. Lefelo la temothuo ya dintlotaleng le kgauswi kudu le bobedi bja Johannesburg le Boemafofane bja Boditšhabatšhaba bja O.R.Tambo.
Ka dirapeng tša dienywa le ka meterebeng
Ka bo1950 oli ya kgale ya sefatanaga e be e fešetšwa ka meropeng ka dirapeng tša apole le pšere tša Koue Bokkeveld, lefelo le nago le dithaba ka Kapa Bodikela, ka mašegong ao tshenyo ya tšhwane e bego e letetšwe. Phišo ye e dirilwego le khupetšo ya moši eupša e be e hlola tšhilafalo gomme ebe se botse tikologong.
Ka bo1960 nošetšo ya šašetšo e be ya thomiwa ka ditikologi tša themperetšha ge thempheretšha ya moya o yago fase ga thepheretšha ya temošo.
Bjale, nošetšo ya šašetšo ya godimo ga hlogo e tlošitšwe ke nošetšo ya go rothela le ya maemo a mo lefaseng gore dišašetšo tša godimo ga hlogo ga di sa šomišwa go fokotša tšhwaane.
Ka Moeding wa Napa ka California, diruthufatši tša mohlagase le difehlamoya tše kgolo di fehla mo o fišago ka godimo ga meterebe go fokotša tšhwaane

Translated by Lawrence Ndou