Warthog
Ifarigi Yomango

© Shem Compion

Igama

Ifarigi yomango (Phacochoerus africanus)

Ukuziphatha

Iimfarigi zomango kuziinlwani ezitjhagala khulu emini begodu ziqeda isikhathi esinengi zizumana nokudla. Zinjalo nje zivamise ukutholakala ngemindenazo. Iimfarigezi zinomukghwa ongakajayeleki wokuguqa phasi lokha nazidlako nalokha zidobha ukudla. Zilala ngaphakathi kwemigodi ebusuku, kanti-ke zithoma ngokufaka umsila nazingena emigodini. Zivamise ukuba nesakhiwo esineenjamiso zemihlambi emithathu efaka hlangana, ezisikazi zodwa, weempohlo kanye nalowo wezikulu ezibusako.
Umhlambi walezo ezibusako wakhiwa ngezisikazi ezidala kanye namadzinyanazo. Eziduna zona ayikho indima eziyidlalako ekufundiseni nekukhuliseni amadzinyana, kodwana zihlangana nezisikazi ngesikhathi sokujarha kwaphela. Kuvamise ukuthi zombili eziduna nezisikazi zijajarhane namalunga amanengi ahlukahlukeneko ngesikhathi esisodwa.
Iimfarigezi zivamise ukutholakala khulu eendaweni ezinemigodi emanzi lapho zivamise ukwemba nokurhubha bezizibhudabhude edakenapho khona ngeenzathu eyaziwa ngazo.

Indawo Yokuhlala /Ikhaya/Isikhundla

Iimfarigezi zivamise ukujayela lula iindawo ezihlala kizo, nanyana ukusabalala kwazo kuvamise ukukhombisa bona zizwana khulu namahlathi womhlobo we-savannah.

Lapho Zitholakala Khona

Umhlobo lo ukusabalala kwawo kubanzi khulu, begodu ngomunye umhlobo weenlwani ongakathikamezeki nokuthuselwa khulu eSewula Afrika. Zisatholakala ngokwemvelo nemaplasini kanye neentaweni eziseduze, begodu zisathulwa nofana zisabuyiselwa eendaweni lapho begade zinciphe khulu khona.
Ziyatholakala enarheni ye-Zimbabwe, Botswana, Mozambique, Kenya, Zambia kanye ne-Tanzania. Ezinye zingatholakala eendaweni ezivulekileko ze-savannah emforweni kanye nemidzwelelini neeyalweni zesiciwi nofana isithalelo se-Kruger National Park soke.

Amanabazo/Iinlwani Eziyingozi

Amadzinyanazo avamise ukudliwa makhozi, abodahla, iimfungutjha kuthi amabhubezi, iimpisi, iinhlosi, izingwe, kanye neengwenya zibe manaba amakhulu walezo esele zikhulile nofana ezidala.

Iimbalobalo Ngepilwazo Ezirhunyeziweko

Igama lesi-Latin: Phacochoerus africanus
Ilisinganiso sobudisi (esikazi): 45 - 70 kg
Isilinganiso sobudisi (eduna): 60 - 100 kg
Isikhathi sekambiso yokumitha: 3 months
Isibalo/ inani lamadzinyana: 1 - 8 piglets
Ukulungela ukujarha/ ukujarhwa: 18 months
Isilinganiso sobudisi ekuzalweni: 600 g
Irhemo/ umhlobo: Artiodactyla
Umdenazo : Suidae
Ibele eziligijimako: 40 km/h
Iimpondo: Tusks average at 25 cm
Ukuzala nokukhulisa: September - December

Ihlathululo Ngemitlhalazo

Iinqatha zayo zirhunyele ukudlula zomhlobo walezo zehlathi ezibizwa nge-Bushpigs, begodu ngizo iinqathezo ezenza imitlhala.

Ibuthelelolwazi Ngomangwazo

Ngomunye umhlobo weenlwani ezithandekako tle, zaziwa khulu ngokuphiwa ipilo engapheliko emigadanisweni we-Hollywood afana ne-The Lion King, injalo nje ngesinye seenlwani esizunywa khulu babantu be-Afrika bendaweni ye-savannah begodu bazuma khulu ezikhulileko zakhona kanye nalezo ezincani nofana amadzinyana.