Ukutlhadlhulwa kwe-Honey Badger

©Karl Svendsen
I-Honey Badger (Mellivora capensis) silwane esiqinileko esinesikhumba esidege, kungebangelo ikoyoko yamasotja yeSewula-Africa yokuthoma yathiyelelwa ngebizo lesibhuru lesilwane kwathiwa yi-Ratel. Ibizo lazo lesibhunu lithathelwe ekuthandeni kwayo amakhakheba wenyosi kanye neliju lenyosi, ekwenza bona esikhathini esidlulileko kube nomraro hlangana kwaso nenyosi.
Ama-honey bagder anomzimba omfitjhani kanye nenyawo ezifitjhani. Anzima ngebala, anamalayini asiliva okusamlotjhana phezulu emzimbeni, ekubalwa naphezulu ehloko. Zinemisila emifitjhani esahlatjhana ejamako lokha nazikhambako. Ezidala zikhula zibe yi-90 cm ukuya ku-100 cm ngobude zibenobudisi obuyi-8 kg ukuya ku-4 kg. Njegeqaqa zikhipha umnuko omumbi nazisemrarweni.
Eziduna kanye nezisikazi zihlangana amalanga ambalwa ziye emsemeni. Ngebanga lokobana asikho isikhathi sokuya emsemeni, abentwabazo babelethwa unyaka woke. Abentwabazo babelethwa bahlubule begodu bangaboni babafake emgodini olungiswe ngesikazi, ngemva kokobana bazithwele iinyanga ezilikhomba. Zibeletha untwana munye, ngemva kwalokho zimfudusele endaweni etja lapha esikazi imbeka khona aze alungele ukuphekelela unina lokha nakayokuzuma nasele anenyanga ezintathu ubudala. Amehlo wabantwana bazo avuleka lokha banenyanga ezimbili ubudala.

lphetheni Yokubulala kanye Neyokudla

©Karl Svendsen
Ama-honey badger zinlwane ezidla ezinye lokha nazithole ithuba, angadla nanyana ngisiphi islwane esincani kunawo, ukusukela enunwaneni ukuya engwenyeni ezincani. Iinlwanezi zibazumi, kodwana zirhona ukuzizumela nanyana zebe ukudla kwezinye iinlwane ezinye zikuthatha emumathini zokulahla iinzibi.
Zimajadu ebusuku ehlobo lokha nakutjhisako nemini ebusika. Eendaweni lapha zingaphazanyiswa khona, zivamise ukubamajadu ekuseni kanye nentambama.
Ezinganamirhwa zibulala ifuyo encani efana nenkukhu, izimvu kanye nembuzi. Ngokuya ngokwe-Predation Management Manual, azikavamisi ukubulala islwane ezisizumileko ngaphambi kokusidla, konokobana zenze njalo zibhoboza ungazimbi kesinye isikhathi zigamula abongazimbaba imilenze basaphila.
Azidli yoke inyama yeslwane ezisizumileko, ekuvamise kobana kube yinyama esebusweni, epumulweni, emhlathini nanyana elimini. Ungazimbi kuvamise kobana avulwe ngaphasi, nanyana avulwe imbobo ekulu esifubeni.

Ukuzitlhogomela

©Marinda Louw
Ama-honey bagder alistwe njengenlwane ezivikelweko eSewula Africa. Abafuyi batlhoga imvume yokubulala nanyana bafuduse ama-honey badger.
Ama-honey badger arhona ukwemba begodu anamazipho wangaphambili aqinileko enza bona arhone ukudabula lula inethi eyenziwe ngedrada. Iimbaya kanye nabelusi abagada ifuyo batlhoga iindlela ezihle zokukhandela kobana balobe ifuyo yabo.
I-Badger Friendly Label yatlanyelwa ukutjengisa ukukhiqizwa kweliju ngendlela engalimazi ama-badger. Ubunengi babakhiqizi beliju barhonile ukurarulula imiraro eyenziwa ma-honey badger la, ngokobana baphakamise iindleke zenyosi ngemitha ukusuka phasi nokuzisusa emapalini. Ngokuya ngokwe-South African National Biodiversity Institute and Endangered Wildlife Trust umonakalo obangwa ma-honey badger sele wehle wafika ku-66% hlangana konyaka ka-2001 ukuya ku-2009, ngebanga lokobana sele iinhleko zenyosezi zivikelwa.

Translated by Busisiwe Skhosana