Ukungeniswa Nokukhitjhwa Kwenyama Yembuzi Ngenarheni Le

© Gerrit dos Santos
Ukungena kwembuzi zingena enarheni yeSewula Africa kufanele kukhambisane nemithetho evumela ukungeniswa kwefuyo isuka eenarheni ezibomakhelwane kanye nemithetho yezokuhlwengeka yeSewula Africa. Ukubuyela emva, ukuthunyelwa ngenarheni le kwembuzi kufanele kukhambelane nemvume yenarha ezizabe zibuya kiyo.

Ukungeniswa Kweembuzi Eziphilako eSewula Africa Zibuya Eenarheni Zangaphandle

Ngokuya kwembalobalo ezivela e-Board of Namibia (Nammic) ngaphasi kwembuzi eziyi-140 000 zaletha enarheni ye-Sewula Africa zivela enarheni yange-Namibia ngonyaka ka-2017 (nazimadaniswa neziyi-158 000 zonyaka ka-2016 kanye no-198 000 ngonyaka ka-2015).
Ukufika ngoKhukhulamungu ka-2018, kwamukelwa ezinye iimbuzi eziyi-103 000 ezibuya ngenarheni ye-Namibia eSewula Africa nangonyaka ka-2018 lapha kwalethwa ngomkhumbi iimbuzi eziphilako ezivela ngenarheni yeBotswana. Nanyana kunjalo kulandelwa imigomo yokukhandelwa kwama, lwelwe wenlwane eenaweni ezahlukahlukeneko zangeBotswana, indawo lapha kuthengwa khona iinlwane kufanele ikhethwe ngokutjheja.
Imbuzi zathunyelwa enarheni yangeSwazini ngonyaka ka-2018 zaba yi-39 (nakumadaniswa neenlwane eziyi-510 ngonyaka ka-2016) ukusuka eLesotho-4280 yeenlwane ngonyaka ka-2018. Isilinganiswesi yincenye yelezo ezangeniswa enarheni le ngonyaka ka-(9 630) zivela enarheni yangeLesotho ngonyaka ka-2016.

Ukukhitjhwa Kweembuzi Eziphilako eSewula Africa Zisiwa Eenarheni Zangaphandle

Imbuzi eziphilako zithunyelwa kwezinye iinarha ze Africa, zivela enarheni le yeSewula Africa ekubalwa inarha ye-Namibia, Sudan (103), Senegal (38) kanye ne-Swaziland (117). Ezinye iinarha ezithumele iimbuzi eziphilako ngenarheni le ngonyaka ka-2018 kubalwa inarha yange-Bangladesh (15 yembuzi), Mauritius (1099) kanye ne-Saudi Arabia (106). Imbalobalo zelezo ezithunyelwa kwezinye iinarha zifika kuKhukhulamungu.
Ngaphandle kweenlwane eziphilako, umbungu kanye nemetheriyali yokumithisa ezinye ithunyelwa eenarheni zangaphandle isuka eSewula Africa.

Ukungeniswa Kwenyama Yembuzi ivele Eenarheni Zangaphandle Ilethwa eSewula Africa

Ngokuya komnyango wezokulima /- Department: Agriculture, Forestry and Fisheries (DAFF) iSewula Africa ivamise ukuthumela inyama efretjhi eqandisiweko, inyama efretjhi eqandisiweko esikwe namathambo, yafakwa esiqandisini nanyana efakwe esiqandisini enganamathambo yembuzi.
Ngonyaka ka-2007 ukuya 2016, iSewula Africa yathumela inyama yembuzi -chevon eenarheni zangaphandle emakhilogramu ayi-6 200 qobe mnyaka aletha inzuzo engange-R83 139 qobe nyaka. Ngonyaka ka-2017, kwathunyelwa amatani ayi-1.8 kwaphela enarheni yenge- Namibia. Ukufika ngoSinyikhiba ka-2018, ayikho inyama yembuzi eyathunyelwa eSewula Africa.

Ukukhitjhwa Kwenyama Yembuzi eSewula Africa isiwa Eenarheni Zangaphandle

Iripoti ye-DAFF, ebizwa bona yi-A Profile Of The South African Goat Market Value Chain’ (2017) yabika bona iSewula Africa yathumela eenarheni zangaphandle i-engaba matani ayi-43 eyaletha inzuzo eyi-R2.7 million ngonyaka ka-2016, i-(R62/kg). Lokhu kwakhuphula ubudisi bayo baba yi-115% kanye ne-87% (emrholweni) kusukela ngonyaka ka-2015 ukuya ku- 2016.
Ngaphandle kokukhuphuka kokuthunyelwa kwenyama yeembuzi kwezinye iinarha zangaphandle ukusuka ngonyaka ka-2015 ukuya ku-2016, imbalobalo zenyama yembuzi ethunyelwa ngaphandle sele zehle khulu ngonyaka ka-2018.
Ngonyaka ka-2016 amatani ayi-43 wenyama yembuzi egade ithunyelwa ngaphandle kweenarha le aphunguka kwathunyelwa amatani ayi-1.2 ngoKhukhulamungu ka-2018 kwaphela. Lokhu kubala inyama yembuzi eyi-13 kg egade ithunyelwa enarheni yange United Arab Emirates.
Exports of goat meat to Swaziland decreased from over 35 000 kg in 2016 to just 7 kg in 2018. Ukuthunyelwa kwenyama yembuzi enarheni yeSwazini kwaphunguka kwasuka ku-35 000 kg ngonyaka ka-2016 kwwafika ku-7 kg ngonyaka ka-2018.
U Weideman wehlangano i-Kalahari Kid Corporation (KKC) ubike bona, ibubulo le-KKC lifaka hlangana narha yange-Mauritius, Hong Kong, Uganda kanye ne-Nigeria. Lokha nakuqedwa ukujanyiswa kokungathumeli iinyama eenarheni zangaphandle, bazokuragela phambili ngokusabalalisa inyama yembuzi bayithumele ngenarheni ye-Saudi Arabia, Oman, Dubai, Qatar kanye ne-Bahrain abadorhodere benlwane bakarhulumende bomnyango wezokulima/- Department: Agriculture, Forestry and Fisheries bona abakatholwa bona bazokutlhadlhula kobana kubayini kungasakavumeleki ukuthumela inyama yembuzi eenarheni ezingaphandle nanyana batjho bona ukujanyisokhu kuzokuphela nini (ngoNobayeni-2018).
Ihlangano ye-KKC iphethwe ngurhulumende wesifunda se-Northern Cape begodu yenziwe ngomcopho okethekileko -‘Special Purpose Vehicle’ (SPV), osetjenziselwa ukurhweba ebubulweni lembuzi ngesifundeni sange-Northern Cape.

Translated by Lizzy Shongwe