Ikhambo Ngenyawo e-Robben Island

Iimvelo Yamambala Yesihlengeleni

©Roger de la Harpe
Indlela enqhono yokubukela imvelo yesihlengelesi kukhamba kiso. Ngabanetjhudu ukuphiwa ithuba lokwenza lokho, ngingatjho bona ikhambo lami esihlengelenesi kwakungelimnandi ukuwadlula woke epilwenami. ’ukwalandela lapho, kwabayincazelo encani ngekhambelo. Ukuzombeleza ishlengelweso esimamitha ayi-12 kwangithatha ama-iri amane ukobane ngikuqeda, ngizikhambela kancani. Ishlengelesi siyindawo espara, ngaphandle kwelanga elitjhisako uzikhambela kamnandi. Iindlela ezithulileko kanye nezindlu zakhona ezingahlalwa babantu zoke zitjhiswa lilanga lokha abahlai bakhamba abanye basuka abanye baya kizo. Kunenkoloyi ezimbalwa eshlengelenesi, kunekoloyi elayitjha abasebenzi eshlengelenesi soke.
Sikhuluma nje kunabantu abangaba ma-150, abahlala eshlengelenesi, begodu batmphakathi opheleleko. Kunehlangano yalapha ejamele abahlali balapha i-(RIVA Robben Island Village Association), kukhona ngitjho nephephandaba lakhona eliphuma nyangazoke elibizwa bona yi-The Lighthouse.

Abantwana Esihlengelenesi

Kufanele bona kunomzwangedwa, nanyana kunjalo kumnandi, njengoba umphakathi omunye nomunye kufale ube njalo. Kodwana ebusuku, lokha kuthoma ukuvunguza umoya, ishlengelesi sitjhugulula ubuso sithome ukuthusa. Omunye wabentwana abahlala lapha walinga ukungithusa ngendaba zempoko ezikhambakhamba endleleni ezinzima. Ngamkholwa, nanabe ikhona indawo ephasini enempoko zakade kufanele kube yi-Robben Island. Entambama leyo, lokha nangileleko embhedeni, ngingedwa emzini wemvakatjhi, ngaqabanga bona ngizwe ukukhambakhamba komutnu ojame eduze kwevesidiri.
Kuyayarara ukubona bona kunabantwana abangakhi abahlala lapha. U-Allice engangivakatjhe kuye unabantwana ababili abancani, begodu uthi, kuyindawo ehle yokukhulisela abentwana, begodu iphephile. Ivalelekile kunokubola kwemadorobheni kwephasi lanamhlanjesi. Inentlabagelo zokudlala ezinengi, ikulisa, kanye nevikili 9 abahlali bakhona abasalibiza i-The Mess jarida lskolo linetjhada, kuyindawo yethabo, abahlali balapha baduda edamini lokwenziwa elinesisebenzi esibagadileko. Begodu lihlala limatasatasa.

Ngale Kwesigoga

©David Fleminger
Ngale kwesigoga, into yokuthoma oyibonako yi-view. Ubona intaba i-Table mountain ehle kufanele bona gade kubuhlungu embotjhweni ukubona iKapa kodwana bangakghoni ukuya kilo, iPumalanga yeshlengelesi izele amakhambo webhesi, kodwana awukghoni ukuthabela i-Vista ngaphandle kokobana utjhayele kancani. Ngalithabela ikhambeli ngokuqala i-the Alpha One outpost, kanye nensalela zomkhumbi i-Fong Chung, ikoponi yamasotja emosekileko, IWWII lookouts engasathlogonyelwako, kanye negwari endala ka-Van Riebeeck 9 kwanjesi esele izele ngamanzi ahlaza, nehlala izele iinyoni)
Nasiragela phambili ngekhambo lapha iimbhesi zijika khona ziqale ngemzini onelekghe, utjhiya incenye ephuqukileko yeshlengele ngemva ungene ehlathini elisetjingalanga. Lapha, iimvelo ivunyelwe bona ibekhona, iphawu lokobana iphazamiswa babantu ulibona ngendledlana yamatje elapho. Umdomo welwandle uzala iindlebe zakho, njengoba iinyoni zelwandle zihlangana ngobuneni ematjeni. Iinkomo zomango zidla ngokuthula etjanini obude, magega nendlela. Kodwana ikhambeli alibhori. Nawulapho ukghona nokubona ekapa, ubone iindawo ezifana ne-City bowl, Sea point kuya e-Camps Bay, Twelve Apostles kanye ne-Chapman’s Peak nekuyi-view ongaze wayithola nanjana kiyiphi indawo ephasinapha.

Idoyele Labonophehlwana

©David Fleminger
Isibanga esifitjhani nawudlulako, kunendlu encani esikepe kanye nedamu akukukade lingasasetjenziswa elibizwa bona –yi Baths of Bethesda, lapho abantu egade banobulwelwe besilephero gade bahlambela khona emanzini welwandle apholisako amakhaza. Ishlengelesi sinedoyelo lekanophendlwane elifihleke ngemva komuthi we-bluegum ongesidleni, njengoba ilwandle lingesinceleni. Phambili kunelwandle elivulekileko. Kuthule kuthe du. Eduze kwaphezulu eshlengeleni, uthola igwari, lapha iimbotjhwa ezinengi zeshlengeleni gade zenza umsebenzi obudisi, nalapha egade zitlhoriswa khona. Kunentuntuma yamatje aphukileko, nawujame eduze kwegwarelo ukghona ukubona bona imbotjhwa zakade gade zitlhoriswa.

Translated by Busisiwe Skhosana