Zwine wa nga ita kha nndu ya dzi khuhu

© Chris Daly

Musi u saathu thoma zwa dzi khuhu, u fanela u ḓivha mulayo wa kufuwele kwa khuhu hune wa dzula hone. Hei milayo iya fhambana ubva kha masipala uya kha munwe u ḓivhe na mbalo ya khuhu na tshiimo tshine khuhu dza ḓovha dzi kha tsho. Hunga vha sa tsumbo, milayo ine ya kwama uri khuhu dzi fanela u dzula dzi vhukule vhunga fhani kha dzinwe, nndu na zwiṱarata na nḓila ine malaṱwa na dzine dza khou vhaisala dza ṱhogomelwa ngayo.
Ngauri wa vha na bulasi azwi ambi uri iwe wo fanelwa nga u vha na bulasi ḽa khuhu. Arali kha bulasi hu so ngo vhuya ha vha na zwa u fuwa khuhu, hu fanela u ḓa vhaḓivhi vha ḓa vha ṱola uri u bveledza khuhu zwi nga si tshinye vhupo naa. Hu fanela uvha na minwe milayo ine ya fanela u sedziwa sa tsumbo, zwishumiswa zwa u bveledza na uri zwi fanela uvha kule na mitshelo na nnḓu na fhethu ha dzi nguluvhe.

Zwishumiswa zwo no ṱoḓea

©Chris Daly
Unga ita tshifhaṱo tsha tshoṱhe kana tshine tsha kona ubva. mutakalo wa zwifuiwa hu fanela uvha zwone zwa ndeme vhukuma na u fhaṱa hune zwa ḓo dzula hone. Hu fanela uvha kule na dzi phondi, u tsireledza khuhu kha dzi thambulo, khuhu i fanela uvha kha vhuphuvhephuvhe, u leluwa u kulumaga na u langa ha vhuḓi. Hu fanela u vhonala ho naka na u vhewa zwavhuḓi u fhirisa dzi nndwa na vhahura.
U lugisela zwithu zwavhuḓi zwi a ṱoḓea uya shumisa na zwithu zwa mupo. Kha u lwa na mufhiso, sa tsumbo, ndi zwavhuḓi u ita tshifhaṱo tshine vhubvaḓuvha hatsho ha ḓo vha hu lapfu na vhukovhela, ngeno hu pfufhi hu tshi ḓo yela dubo lwa tshipembe na devhula. Tshifhaṱo tshi fanela u fhaṱiwa ho thoma ha itwa tshilebe.
Kha zwoṱhe zwi fhaṱo, hu fanela u kona u dzhena muya. Kha tshifhaṱo tsha mvelo, zwine zwa vha uri a zwi ḓuri, hu fanela uvha na mafasitere na makhethetsi, zwine zwa kona u vulea u fhira fhethu huna ha dzula ho valiwa. Mafasitere a fanela u valiwa u shavhisa zwipuka zwa ḓaka zwine zwa nga ḓa na malwadze.

Tshivhumbeo ndi tsha ndeme

©Chris Daly
Na tshivhumbeo tsha nnḓu tshi fanela u sedziwa. U sa shumisa fhethu hu hulwane zwi a shavhisa vhabveledzi, zwino ndi zwa khwine u thoma nga zwiṱuku wa tou engedza nnḓu nga murahu.
Uya nga vha South African Poultry Association’s abridged code of practice, ḽeyara dzine dza vha uri dzi na vhege dza 18 dzi zwitumbani inwe na inwe i fanela uvha na 450 cm² tsha u dzula, ngeno huna uri ahu tei uvha na dzo no fhira 10 ḽeyara dzo tendelwaho kha square meter kha dzine dza tou ḓi palela.
Musi hu tshi khou bveledzwa khuhu ṱhukhu, khuhu adzi tei u panyana lwa 40 kg nga square meter fhasi, ngeno khuhu dzine dza vha na vhege nṋa dzi tshitumbani dzi tshi fanela uvha na tshikhala tsha 450 cm nga khuhu. Ahu tei uvha na dzo no fhira 15 nga maanḓa kha dzine dza tou ḓi palela. U ya nnṱha ha tshitumba hu fanela uvha ho lingana, uri khuhu i kone na u tambisa ṱhoho .
Kha zwifhaṱo zwo no kona u tshimbidzwa ndi zwa ndeme uri zwi tshimbidzwe uri khuhu dzi kone u ḓi palela tshifhaṱo tshi saathu vhuyedzedzwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe