Propolis, ‘bee putty’ kana ‘bee glue’, iya nukha ya vha na muvhala mudala wo yaho kha buraweni, ndi zwinwe zwa zwishumiswa zwine notshi dzi ya zwiita ubva kha miri, zwo hwaliwa ubva kha matari na makwati a muri. Notshi dzi ya ita Propolis (tshinwe tshifhinga i vhidziwa upfi’bee putty’) nga u tanganisa zwithu zwine zwa vha zwo tou hwaliwa na beeswax, mutoli na dzi enzyme dzine dza vha dzo shengiwa ubva kha thumbu.
Propolis ndi tsha vhuraru tsha vhuthogwa kha zwibveledzwa zwa notshi ya dovha ya vha na zwitevhelaho (50%), wax (30%),mapfura (10%), pollen (5%) na zwinwe zwishumiswa zwine zwa vha (5%). I dovha ya vha na dzi vitamin dzine dza vha dza ndeme, u fana na vitamins B1, B2, B6, C, na E na dzi minerals u fana na magnesium (Mg), calcium (Ca), potassium (K), sodium (Na), copper (Cu), zinc (Zn), manganese (Mn), na iron (Fe).
Zwithu zwine zwa fhira 300 zwo do wanala kha propolis, hune tshihulwane tsha hone tsha vha polyphenols (antioxidants). Antioxidants i thusa kha u lwa na malwadze na u tsireledza musi muvhili wo kavhiwa nga zwitshili.
Propolis i shuma u ita mini?
Nga u vala nga ngomu kha tshitaha nga propolis, zwithu zwa notshi zwi vha zwo tsireledzea ngau nga phadaladza malwadze na zwitshili. Zwine zwa amba uri i shuma u kulumaga nga zwithu zwine zwa vha hone khayo zwine zwa vha zwa mupo.Dzi notshi dzi dovha hafhu dza i shumisa u khwathisa masole a muvhili wadzo, na u shumisa nga ngomu nga murahu ha musi ya tsadzi khulwane i saathu beba. Vha dovha vha i shumisa kha zwithu zwa u fhata na u kona u vula ndila zwavhudi uri i tandavhuwe kana isa tandavhuwe, zwa thusa uri dzi kone u dilwela.
I dovha ya thusa kha u bvisa zwine zwa vha zwo fa zwo dzhenaho sa zwikhokhonono uri zwi songo disa vhulwadze kha tshitaha. Zwinwe zwine zwa elana yo dovha ya shuma vhukuma nga vhakale vha Egypt kha u shavhisa zwitshili uya kha vho mme a vhana.
Propolis i ya dovha ya shumiswa nga vho mme nga mulandu wa u kona hayo u lwa na zwitshili na u kona u khwathisa masole a muvhili. Unga i shumisa u tshi khou tou i dola sa mapfura kana ya shuma sa tshisibe. Inga shuma na kha u liwa i tshi khou pfumisa mutoli kana wa ila sa philisi kana sa zwiludi. Unga kona u irenga dzi khemisini kana kha mavhengele ane ha rengiswa zwiliwa zwa mutakalo kana kha vhafuwi vha dzi notshi.
U bveledzwa ha propolis Afrika Tshipembe
Zwazwino iya bveledzwa Afrika tshipembe fhedzi ivha i sa tou vha nnzhi. Vho- Mike Allsopp, mutodulusi muhulwane hangei kha zwa Agricultural Research Council (ARC) Stellenbosch vha talutshedza hezwi: ‘ho no edziswa lunzhi uri i kone u rengiswa Afrika Tshipembe-fhedzi ho do vha na dzi degree dza MSc dzo itwa hu tshi khou toda u toduluswa hezwi-fhedzi Afrika Tshipembe a i thu vhuya ya kona u bveledza zwine zwa vha uri zwo lingana uya maragani wa mashango davha. Ya Afrika tshipembe ivha iya maimo anntha na u rengwa u tavhanya, fhedzi vha mashangodavha vha vha vha tshi khou i toda u tshi vha i nnzhi vhukuma zwine zwa vha uri zwo dalesa vhukuma kha vhabveledzi vha notshi vha Afrika tshipembe, naho zworalo hei ndi mishumo ine ya nga kha di khwiniswa Afrika tshipembe.Mufuwi wa notshi anga kona u bveledza 1kg nga nwaha, hezwi zwi vha zwo kondisela notshi dzawe. Dzothe dzine dza vha dzi tshi khou bveledzwa dzi vha dzi tshi khou konda ho sedziwa na u bveledzwa ha mutoli. Ivha i sa khou engedza mbuyelo, i vha i tshi khou vala u bveledzwa ha mutoli, notshi dza u shuma u bveledza propolis adzi bveledzi mutoli.
Propolis ya Afrika tshipembe a i radiated, fhedzi u bviswa hayo (uri i shume kha zwa u dola na zwinwe) zwi nga vha irradiated.
Zwa u lafha
Zwa ndemeNdivho hei ndi ya pfunzo na uri u kone u vha na ndivho azwi faneli u dzhiwa sa zwine zwa vha uri zwo ambiwa nga dokotela. Ndivho hei a i faneli u vala zwe dokoteka a amba kana u lafha ho ambiwaho nga mudivhi.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe