Nḓila dza u Thoma u Fuwa Ṋotshi

U fuwa ṋotshi zwi nga takadza nga nnḓa, fhedzi zwi nga ḓi tou hula zwa vha zwa vhubindudzi vhuhulwane. Vha u fuwa ṋotshi vha nga ita uri dzi ye u shuma kha u bebisa zwimela na u ita mutoli na, propolis na wax na u shuma u gudisa vhathu vhane vha kha ḓi vha vhaswa kha hezwi zwithu. U fuwa ṋotshi zwi ya konḓa, fhedzi zwi ya vhuyedza vhukuma na nga mutoli.
Vha South African Bee Industry Organisation 'SABIO' vha ya fha phambano ya u fuwa nga u borea na hune havha na vhudzulo vhuthihi uya kha 100. Na vhane vha fuwela u rengisa hune wa wana vha na dzine dza swika 800 uya kha 10 000. Vhane vha langa dzi ṱhukhu vha nga vha na dzine dza swika 10 uya kha 150. Hedzi dzi ya fariwa na u ṱhogemeliwa kha tshitshavha huna thendela ya u bvelela.
Musi u saathu thoma u fuwa ṋotshi u fanela u dzhiela nzhele hezwi: u fuwa ṋotshi zwi ya fana na musi u tshi khou fuwa zwifuwo - u fanela u dzi ṱhogomela. Wa vha na vhuṱanzi uri dzo tsireledzea na hone dzi na mutakalo, dzi na zwiḽiwa dzina maḓi na tshikhala tsha u kona u tshila. U fuwa ṋotshi zwi nga vha na mushumo muhulwane. Tshilimo u fanela u ṱhogomela hune dza dzula hone nga vhege inwe na inwe. Uri u vhone uri kha mmbi ahuna dza tsadzi, na u kona u sedza uri dzi khou hula na uri ahuna malwadze.

Zwine zwa Ṱoḓea Musi u tshi Ṱoḓa u Fuwa Ṋotshi

©Chris Daly

Musi u tshi khou thoma u fuwa ṋotshi hu fanela uvha na zwithu zwiṋa zwine zwa khou ṱoḓea:
U fanela u guda nga ha ṋotshi na u dzi fuwa. Tsha u thoma u fanela u guda mmbi ya dzi ṋotshi tshivhumbeo tsha hone. U fanela u ḓivha na nga muhumbulo wa ṋotshi, malwadze ahone na mushumo wa dzo na nḓila dza u kona u ḓipalela nga mupo.
Tsha vhuvhili mufuwi muswa u fanela u wana fhethu hune aḓo dzi lavhelesa hone. Hafha hu nga kha ḓi vha tsimuni, mabakoni a miri sa tsumbo 'eucalyptus' kana ngadeni kha maluvha sa kha nyala.
Tsha vhuraru mufuwi muswa u ṱoḓa madzulo a ṋotshi na mmbi ya dzo. Madzulo ane avha uri ndi avhuḓi, a ita uri ṋotshi dzi dzule dzo tsireledzea na u kona uvha na fhethu hune dza ḓo kona u alusa vhana vhadzo na u ita mutoli.
Tsha u fhedzisela u fanela uvha na zwiambaro zwo teaho u fhungudza u lunwa nga ṋotshi, na zwishumiswa zwa ndeme.

U fanela u zwiita mafhungo uri a una vhuthada na luvholela. U vha na vhuthada azwi vhonali nga lwo thoma, zwi nga vhonala wo no lunwa lwo vhalaho. U fanela u amba na dokotela uri a u fhe mushonga wo fanelaho.
Vhoṱhe vhafuwi vha dzi ṋotshi vha fanela u ḓi nwalisela na vha Department of Agriculture, Forestry and Fisheries 'DAFF'. Hu nwaliswa nga dzi 1 Phando na 31 Ṱhafamuhwe nahone ndi mahala. Unga ṱoḓulusa uri u kone u wana fomo kha vha DAFF.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe