Uri hu vhonale uri huna maṱari avhuḓi ane avha hone.
U vhona uri maṱari aya kona u wana ḓuvha zwavhuḓi na uri ahuna murunzi une wa vha uri wo ḓalesa.
U imisa tshimela uri kha u hula nga tshifhinga hu saathu dzhena maḓi o linganelaho.
U itela uri zwi songo tendelwaho zwi si tsha hula zwi tshi ya phanḓa.
U itela uri muya une wa fhufha kha maṱari na dzi thanda.
U itela uri matari a ṱavhanye u oma hu sa vhe na zwivhungu na malwadze.
U itela uri matari a kone u fema zwavhuḓi zwi ṱoḓa atshi lavhelesana na ḓuvha. Arali tsinde ḽo khatheswa zwiita uri hu dzhene ḓuvha ḽituku nahone ḽo dzhena nga kha maṱari zwiita uri u si tsha shuma zwavhuḓi. U vha na maṱari ane avha na muvhala wa tshitopi zwi amba uri muri u khou wana ḓuvha ḽituku zwenezwo zwi a kwama vhukuma mitshelo ya muri.
U ṱhogomelwa ha vhuḓi ha muri zwiita uri hu bviswe mitshelo ine ya vha ya nṱhesa ṅwaha muṅwe na muṅwe. Ubva nga ṅwedzi wa Ḽara u swika Ṅyendavhusiku ḓuvha ḽine ḽa rwa kha tsinde ḽi vha ḽi ḽa vhuṱhogwa vhukuma ngauri zwi thusa kha musi muri u tshi bva maluvha. U vha hone ha ḓuvha ḽinzhi zwi ya thusa vhukuma na kha u ḓisa muya. Maṱari ane avha o tsitsikana aya vha ana vhuthada ha vhulwadze.
Nḓila dza u Thogomela
U ṱhukhula ṱhoho ya muri zwithusa kha u bvisa zwoṱhe zwine zwa vha zwi si tsha ṱoḓea kha muri. Hu nga vha matavhi oṱhe ane asi tsha a ṅwa mitshelo. U vunḓekana ha maṱavhi kha tsinde na matavhi ane avha a vhukati ha muri. U bvisa zwoṱhe zwine zwa vha uri a zwi na mushumo zwi thusa na kha u dzhenisa ḓuvha ḽa vhuḓi na muya. Matavhi ane avha o bviswa kanzhi u wana hu one ane asa aṅwe mitshelo. Ngauri a vha a khou bva kha ane avha na ṅwaha muthihi na u fhirisa. U tshi nga engedza zwi athusa u bvisa matavhi ane avha asi na mushumo ngauri uya wana hu one ane a khou ita muri uri u tsitsikane zwine zwa ita uri u konḓe u aṅwa mitshelo.Zwa u ṱhukhula ṱhoho zwiitwa kha matsinde manzhi. Henezwo zwa ubvisa dzi ṱhoho matavhi a henefha kha 2-5 cm nga vhulapfu, hu ya geredzelwa na maṅwe ane asa ṱoḓe e ngauri aya vha maṅwe o zwimba. Zwithu zwoṱhe zwine zwa sa vhe na mushumo tsini na muri zwi ya bviswa. Nga nnḓa ha musi hu fhethu hune hu khou takuwa ṱanzu ḽiswa. U geredzelwa ha matavhi zwiitwa musi tavhi ḽo no tou lapfa u swika kha 15cm. Zwine zwi nga ita uri hu sale matavhi ane a swika mararu. Matavhi ane a bviswa a fanela uvha a maṱuku uri musi atshi bviswa asi sie milindi kha muri. Hezwi zwi itwa mathomoni a khalaṅwaha.
Zwa u bvisa ane a kha ḓi tou bva u hula (2-5cm) hezwi zwi a itwa nga zwanḓa. Havha na hezwi zwine wa vha u tshi khou nntsha matavhi ane avha uri ndi mahulwane vhukuma henefha kha 15-25cm, hune wa wana maṅwe a nehefha kha 60 cm ane wa fanela u bvisa nga phanḓa ha muri uri hu kone u sala na muya u tshi khou dzhena. Zwiitwa nga mitshini.
Havha na hezwi zwine vhashumi wa wana vha tshi khou bvisa matavhi ane avha o sokou nembelela nga nnḓa ha hune miri ya vha hone vha fanela u a bvisa kana vha avhuedzedza nga ngomu. Ha vha na hezwi zwine vha a bvisa vha tshi khou itela uri hu kone u dzhena muya mufhe. Kha ḽa Afrika tshipembe dzi nḓirivhe dzi fanela uvha dzi fhethu hune havha na maṱari asi manzhi. Hune ha fanela uvha hu tshi khou dzhena muya u engedza mbalo ya uri I kone u aṅwa nga vhunzhi.
Zwi dovha zwa thusa na kha u langa malwadze maṱari afanela u bviswa mathomoni akhalaṅwaha, henezwo atshi kha ḓi tou fhedza u a ṋwa. Arali hu tshi khou ṱoḓea ḓuvha linzhi kha muri. Hezwi zwi thusa uri hu vhe na maṱari avhuḓi musi hu tshi khou rothola. Hezwi zwiitwa kha matavhi. Hune ḓuvha ḽa nga tshinyadza, maṱari afanela u bviswa nga matungo hune ha vha hone hune ha dzhena ḓuvha.
U ṱhogomela tshimela ndi u bvisa matavhi a nḓirivhe u thivhela u kwamea ha matavhi a songo khwaṱhaho. Hezwi zwi thivhela usa vha na muvhala wavhuḓi na u engedza zwiaṋiwa. U itela uri hu vhe na nḓirivhe nnzhi ndi zwa ndeme uri hu bviswe matavhi. Naho zwo rali hu fanela uvha na vhaḓivhi vhane vha vha vho ṱola. Hezwi kanzhi zwiitwa nga vhane vha vha vha vho ṱavha miri ya nḓirivhe tsuku.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe