U Hama Mbudzi dza Mafhi

© Chris Daly

U bveledzwa ha mafhi zwi vha hone kha nwedzi wa u thoma kana wa vhuvhili musi hu na vhana. Colostrum, mafhi a u thoma ubva kha maḓamu, avha atshi khou itela u khwaṱhisa masole a muvhili wa nwana.
Vhana vha nga kona u bviswa kha vho mme nga murahu ha vhege vha aluswa kule, zwine hu ya bva llitre nthihi nga ḓuvha, na zwa u ṱanganiswa na mafhi zwi nga shuma. U ḓala ha mafhi a mbudzi dza Saanen dzi nga bveledza 1 200 litre ya mafhi nga tshifhinga tsha minwedzi ya 10. Tshifhinga, ubeba, u ḓala ha mafhi, malwadze (ya tsadzi i ya wana mastitis) na tshivhumbeo tsha muvhili sa u khwaṱha ha ṱhungu dza maḓamu na milenzhe yo khaṱhwaho.

Zwishumiswa zwa Mafhi a Mbudzi

©Gavin Cressley Fire Fly Farm.J
U hamula mbudzi muthu u ṱoḓa fhethu hune havha ho kuna, maḓi na bakhethe ḽo kunaho. Na tshithu tsha u hamela. U hama mafhi zwi fanela u takadza mbudzi - u fanela uvha u tshi khou dzi fha zwiḽiwa zwenezwo u tshi khou hama. Dzine dza khou hamiwa dzi fanela uvha dzo fariwa nga vhuronwane.
U hama nga zwanḓa zwi ya netiwa na hone muhami o ḓowelaho a nga neta vhukuma arali atshi khou tea u hama lwa awara mbili. Mafhi afanela u rothodziwa nga u ṱavhanya zwine zwa swika 4°C. Kha nyimelo ine ha vha huna mafhi manzhi u fanela u renga thannga ḽihulwane uri hu dzule mafhi manzhi na u swikela.

U lLfha Mafhi

©Chris Daly
U fana na kha mafhi manwe na manwe, u lafhela ndi zwithu zwa ndeme. Mafhi afanela uvha o kuna vhukuma nahone a fanela uvha o vhewa fhethu ha u rothola u swika kha 4°C. Hu ya vha na zwitzhili kha mafhi atshi khou tou bva kha mbudzi, zwine zwa amba uri u lafhela ndi zwa ndeme vhukuma. Nga nnḓa ha musi mafhi o vhewa hune havha hu tshi khou rothola hune havha fhasi ha (4ºC) zwitzhili zwi nga mela zwa tshinyadza mafhi. Zwithu zwa khwine zwine wa nga ita ndi u vhilisa mafhi, zwi ya vhulaha zwitzhili zwine zwa nga vha zwi nga ngomu. Asi zwa ndeme u vhilisa mafhi sa vhunga zwi tshi nga tshinya muthetshelo wa mafhi. Naho zwo ralo arali a vhewa kha 63ºC lwa mithethe ya 30, zwitzhili zwi ya fa, fhedzi muthetshelo a u shanduki. Hezwi zwithu zwi vhidziwa upfi pasteurization. Mitshini ya tshizwino ya pasteurization i ya fhisa u swika 73ºC lwa secondo dza 15.

U Pakiwa ha Mafhi

U ḓadza kha dzi khonthina, kha mafhi a mbudzi a fanela u dzula kha nyimelo ya musi o tou ralo ha shumiswi luvhili.
Mafhi ahone unga ashela kha dzi plastic kana dzi khonthina kana ngilasi wa fara nga zwithu zwa tsimbi. Unga a dzu dza na kha dzi sachets kana kha mabodo. Ane avha matuku a shuma nga zwanḓa fhedzi manzhi a ṱoḓa u pakiwa nga mitshini.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe