Muṱangano wa u thoma
Albertina Thethiwe o thoma u ṱangana na Walter Sisulu musi atshi khou shuma sibadela tsha Johannesburg General Hospital nga1941. Vho vha vha ra polotiki muṱuku nga hetshiḽa tshifhinga. Vho vha vha tshiita vha tshi vha fhelekedza musi huna muṱangano wa dzi Youth League.
Ho vha vhone mufumakdzi wa u thoma uya kha hoyu muṱangano naho huna uri vho vha vha tshi khou u tikedza munna wavho vha si muraḓo. Nga murahu vho Walter vho vha vha tshi swaswa ngazwo vha ri tendani mufunwa wanga inwi no vha ni tshi khou tikedza muthu waṋu.
Walter uya Ambisa
Vhuvhili havho vho vha vha tshi khou tshimbila magondoni a Johannesburg musi vha tshi vha fulufhedzisa uvha mala. Walter o dzhia tshanḓa tshavho atshiimisa avha humbela uri vha mumale. Ubva tshe vha ṱangana vho vha vha tshi khou funana vhukuma lune ho vha ho tou sala tshifhinga tshiṱuku uri a humbele u maliwa.
Vho vha vha songo lavhelela phindulo ya hone. O muvhudza uri nga murahu ha musi ri saathu humbula nga ha mbingano huna zwine ra fanela u amba ngazwo. A vhudzisa uri ndi mini, atshi fhindula ari ndi na vhana. Zwo mukhakhisa vhukuma a litsha tshanḓa hetshiḽa vhangana? A vhudzisa. Vhararu a fhindula. Hezwi zwa ita uri muhumbulo u gidime vhukuma.
Zwa u mala mufumakadzi ane avha na vhana zwo vha zwi sa dzhiiwi zwavhuḓi nga tshitshavha. Asi tsha ḓivha uri ari mini a tou vhudzisa uri vhana minwaha mingana. Ndi hezwi atshi fhindula uri ene o hwala vhuḓifhinduleli ha vharathu vhawe vhararu ngauri vhabebi avha tsheho vho no lovha vhoṱhe. Walter hezwi zwa mu takadza. A fulufhedzisa uri vha ḓo ṱhogomela vhana vhoṱhe namusi vho no malana nahone zwa tou ralo. Husi kale a vhidza sivhara wawe uri aḓe a fhedzise tshikolo Orlando East.
Tshiṱori Tshihulwane tsha Lufuno kha ḽa Afrika Tshipembe
Albertina na Walter vho malana nga 1944 he vho Mandela havha vhone mungana wa Walter wa tsini. Vho vha na vhana vhaṱanu vhavho (Max Vuyisile, Mlungisi, Zwelakhe, Lindiwe na Nonkululeko) vha ṱhogomela na vhanwe vhaṋa. Nga 2003 Walter o lovhela zwanḓani zwa mufumakadzi wawe. Vho vha vho malana lwa minwaha ya 59.
Nga mbulungo yavho, muḓulu wavho o vhala maipfi haya ngavho: Walter, ndi nga ita mini ni siho? Ndo vha ndi tshi khou zwiitela inwi hezwi ndi tshi vuwa nga matsheloni, ndo vha ndi tshi khou tshilela inwi…..no vha no dzhiwa lwa u thoma nga vhuvhi ha zwakale, fhedzi ndo zwiḓivha uri ni do vhuya kha nṋe. Zwazwino tshanḓa tsha u rothola tsha lufu tsho ni dzhia zwa sia tshikhala mbiluni yanga. Vhushaka havha ha Sisulu hu wela kha zwiṱori zwa lufuno zwa Afrika Tshipembe.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe
Albertina Sisulu, musi vha tshi vhidziwa upfi mme wa tshitshavha kana mmeSisulu ndi ngauri vha dzhenelela vhukum kha zwa ulwa na muvhuso wa...