Nsawutiso wo Sivela Mavabyi ya Tihuku

© Chris Daly

Loko kutlhavela kahari tlharhi ra matimba leri n’wamapurasi angana rona ra nkoka, leswi aswivuli leswaku tihuku atinge pfuki tivabyile. Kuna murhi wokarhi, xikombiso, wukongomisiwe eka mavabyi yokarhi leswivulaka leswaku loko ko humelela mavabyi yan’wana tihuku tinga tlhela tikhomiwa hi mavabyi yalawo. Mirhi leyi yinga tsandzeka leswaku yisivela tihuku kuva tikhomiwa hi mavabyi ngopfu ngopfu loko swinwana swinga fambangi kahle eka ntlhavelo.

Kukuma mbuyelo lowunene, ntlhavelo wufanele kuva wusivela mavabyi hiletlhelo yikatsa biosecurity, sound hygiene na ndzhawu yopfumala ntshikelelo ya vuhumelerisi. Vahumelerisi vatirhisana na madokodela kuva vata na ntlhavelo lowu kongomisiweke eka mavabyi lawa yangana khombo eka tindhawu tinwana. Loko kuxaviwa swikukwani leswingana siku rinwe kumbe tihuku letingana 18 wa mavhiki to tshikela vafanele vanyikiwa na xitifikheti tani hi vumbhoni byaleswaku titlhaveriwile.

Tindlela ta Matirhiselo

Tindlela leti tirhisiwaka ngopfu ku tlhavela tihuku tikatsa ntlhavelo na kufafazela, kucheriwa murhi ematihlweni kumbe eka mati yon’wa. Eka ku fafazela murhi wukatsiwa na mati leswaku kuta fafazeriwa tihuku. Lava fafazelaka vafanele vatlhariha hikuva mabokisi ya swihukwani yava ya karhi ya hundzisiwa hi mabandi laha vona vahakarhaka xigubu xa murhi laha makatleni.

Mathonsi lawa yantsongo yatirha ngopfu kutlula lawa yakulu. Tihuku tifanele kufafazeriwa nimixo loko kungase hisa ngopfu naswona kungari na moya.

Kasi ku chela murhi ematihlweni, thonsi rin’we ra murhi, rikatsiwa na mati laha ringata cheriwa ematihlweni ya huku. Murhi lowu wufanele kukatsiwa kahle naswona loyi achelaka ufanele ava na vukheta swinene.

Ku chela murhi lowu ematihlweni switirha kahle swinene ngopfu ngopfu loko swiendliwe kahle kambe swingava ntirho lowukulu swinene hikuva tihuku tifanele ku khomiwa hi yin’we yin’we kuva ticheriwa murhi. Leswi kungava endlelo rakahle no olova eka mapurasi lawa yangariki na ntirho wotala naswona switava swinga durhi.

Murhi wunga tlhela wukota kucheriwa eka mati lawa n’wiwaka hi tihuku. Ku kuma mbuyelo wakahle, va South African Department of Agriculture, vavula leswaku vanwamapurasi vafanele kususa mati kuringana tiawara ti 2 leswaku tihuku tita khomiwa hi torah leswaku titanwa mati lawa yangana murhi.

Eka maxelo lawa ya hisaka swingava swingari na nkoka kuva kususiwa mati. Swingava na nkoka ku engetelela tihuku leswaku titan’wa mati lawa. Mati lawa ya pfumalaka murhi tinga nyikiwa endzhaku ka sweswo.

Kunga tirhisiwa dye kukomba leswaku tihuku tokarhi se tikume murhi lowu kasi letingawa kumangiki tit a tikomba hikuva tiri hava dye.

Kuhumelela

Endzhaku ko sawutisiwa, tihuku tifanele kuva tilangutiwa kuvona leswaku nsawutiso wuhumelerile. Tihuku tifanele titikomba leswaku ti sawutisiwile endzhaku ka masiku mambirhi kumbe manharhu endzhaku konyikiwa murhi.

Swikoweto swakona swita tikomba kuringana 5 kuya eka 7 wamasiku naswona switaya hiku tinyikiwe murhi wanjhana leswingata vonaka hi mahefemulele yatona na ntsikwana, kudzungudza nhloko no huma mihloti. Swikambelo swangati swinga endliwa kutiyisisa leswaku himpela tisawutisiwile.

Nsawutiso wungava wunga tirhanga loko kungari na swikoweto swaleswaku titwa murhi. Dokodela wa swiharhi ufanele ku vhakeriwa loko swikoweto switeka nkarhi woleha ku hela kumbe switikomba switikile kutlula leswi languteriweke.

Kutsandzeka Kuhumelela

Va South African Poultry Association (SAPA) vavone swihoxo swavanhu kuri swona leswi endlaka leswaku nsawutiso wunga tirhi. SAPA yinyika switsundzuxo leswilandzelaka kuva na mbuyelo wakahle:

Mirhi yifanele kuvekiwa eka mahiselo ya 4-8°C. Se, kufanele kutirhisiwa xibokisani kuva kufikeleriwa mahiselo yalawa loko yiri eku fambisiweni no hlayisiwa ka mirhi eka xigwitsirisi xotshembheka loko yifika epurasini. Loko mirhi yifikile tiyisisa leswaku yaha titimela loko yifika epurasini.
Mirhi yifanele kusirheleriwa eka kuhisa na dyambu.
Kamba siku rohundzeriwa ka mirhi loko yifika.
Katsakanya no tirhisa mirhi kuya hi swiletelo.
Murhi wufanele kutirhisiwa loko wahaku katsiwa.
Tirhisa mpimo wakahle.
Tirhisa switirhisiwa swakahle hikuva kuna mavabyi yotala lawa ya hanyaka.
Tirhisa murhi hinkarhi lowufaneleke. Mirhi yin’wana ayitirhi eka swikukwana naswona kufanele kutirhisiwa leyi pfunetaka hinkarhi lowu faneleke. Aswipfuni ku nyika huku murhi hinkarhi lowu yivabyaka.
Tiyisisa leswaku vanhu lava nyikelaka mirhi leyi vana vuswikoti.
Tiyisisa leswaku tihuku tikuma murhi woringana hinkwato, kungari ku tinwana tikuma wotala tinwana wuntsongo ngopfu ngopfu loko kutirhisiwa mufafazelo kumbe eka mati yon’wa.
Loko murhi wucheriwe ematini yon’wa, tiyisisa leswaku mati yalawa ayana chlorine hikuva yita endla leswaku murhi wunga tirhi.
Loko tihuku tinyikeriwa murhi lowu awufanelanga kuva tinyikiwa wunwana hinkarhi walowo hikuva leswi swinga endla leswaku murhi lowu wunga tirhi.
Unga nyiki tihuku mimirhi yohambana hambana hinkarhi wun’we, handle kaloko mimirhi yaleyo yikatsiwe hi vaendli va mirhi votiveka.
Tihuku letingana ntshikelelo atifanelanga kukuma murhi, kungava kuri ntshikelelo lowufambelanaka na ndzhawu, mpfumaleko wa swakudya kumbe mavabyi hikuva tihuku teto tingevi na matimba yoringanela kuva tikhomeka kahle hi murhi lowu. Murhi lowu wunga tlhela wunyanyisa ntshikelelo kumbe kunyanyisa mavabyi.
Hlayisa vuxokoxoko bya murhi lowutirhisiweke naleswaku wutirhisiwe rini naleswaku lowu landzelaka wuta tirhisiwa rini.

Translated by Ike Ngobeni