Kuva na xivono xofana
Un’wana na un’wana u vulavula hi nhlawulo wa mani na mani wa lembe ra 1994 lowunga cinca tiko ra Afrika Dzonga kusuka eka xihlawula mbala kuya eka tiko ro pfumala xihlawuhlawu xa xidimokirasi leswi aswiri masingita swinene. Masiku nyana loko kunga se hlawuriwa swirho swa AWB, the Afrikaner Weerstandsbeweging (Afrikaner Resistance Movement) swivuye swi tirhisa ti bomb letinga dlaya vanhu votala swinene.
Leswi akuri ku ringeta kuyimisa nhlawulo hikuva ava kota kuswivona leswaku se kufikiwe emakumu ya vutomi lebyi ava tiva byona ntsena laha ava endla hiku rhandza. Mandela na mfumo ava chavisiwanga hi sweswo, nhlawulo wuye mehlweni kuya hileswi aswi kunguhatisiwe xiswona. Kambe lava va timbilu ta lunya va tise kulahlekeriwa swinene ka vutomi naku onhiwa ka nhundzu.
Nhlawulo wuve kona hambi swiritano hi moya wa tintswalo naku twanana exikarhi ka tinxaka leti. Akunga se tshama ku voniwa ntirho wo fana na lowu laha tikweni ra Afrika Dzonga. Aswi endla onge vantima na valungu vahaku tikuma rosungula vari na xivono xo fana. Vuxaka bya muthori na muthoriwa lebyinga vahlanganisa kuringana ti centuries abyi vonaka byi sungula kuhangalaka hindlela leyi byinga se tshamaka byi voniwa.
30 wa malembe lawa ya hundzeke
Handle ka tinhloko mhaka ta ntirho lowu, President Mandela atava anga vangi munhu loko alo alela miehleketo yakwe kuva yitsundzuka leswinga humelela hi musumbhunuko luwa wa April 1964 — makume nharhu wa malembe kunga seva na nhlawulo lowu — loko a yima e bokisini ativulavulela eka milandzu leyi ava hehliwa hiyona leswi aswi dume tani hi Rivonia Trial.
Walowo akuri nkarhi lowu, e khoto leyi ayi hatlisisiwa anga hlaya xitatimende leyi nga teka mune wa tiawara eka vutivi byakwe laha ava tiva na swita ndzhaku swa milandzu yaleyo, yena na vatirhi kulorhi vayena. A hetelela hiku, "Ndzi lwile naku tala ka vakungu ndzi tlhela ndzi lwa nakutala ka vantima.
Ndzi tsakela leswaku hinga hanya eka tiko ra xidimokirasi no tshunxeka laha vanhu va hanyaka kunwe kahle hiku rhula na ndzinganelo. Leswi hi leswi ndzi tshembaka ku hanyela kuyivona xikanwe no humelela. Kambe hosi ya mina, loko swilaveka ndzi tiyimiserile ku fela swona."
Translated by Ike Ngobeni
Mu Afrika Dzonga un’wana na un’wana uve na xiave eka kutihlanganisa na ntshungu ku endla naku hetisisa ku endliwa ka ti symbols ta tiko....