Body Condition Scoring (BCS) yitekela enhlokweni swilo swo hlawuleka eka timbuti ta masi kufana na xiteji xo humesa masi naku humesa masi loku engeteleleke, nhlayo ya vuhumelerisi, xiteji xaku humesa masi loko kupimanyisiwa na kutswalana, vukhale loko yi humesa masi rosungula na xivumbeko xa miri.
Mbuti i xifuwo lexi hlawulaka leswi xidyaka swona naswona axi gayeli swakudya kufana na tihomu na tinyimpfu. Leswivulaka leswaku, timbuti ta masi tingaka tinga antswisi xiyimo xa miri hi madyelo lawa yanga antswisiwangiki ntsena. Tilava energy nati protein swo engetelela, ngopfu ngopfu leswingana nkatsakanyo kumbe ti legume hays.
Mbuti ya masi yale xikarhi ya Saanen ae tikweni ra U.S. yihumelerisa kwalomu ka kutlula 5% wa ntiko wa miri wa yona wa masi hi siku, kutlula ehenhla ka 305- wa masiku (10-wa tinhweti) to humesa masi. Ku tlhandlekela kwalano, yinga humesa kwalomu ka ntlhanu wa swimbutani hi lembe. Xiyimo lexi xa vuhumelerisi rilava nhlayo yokarhi ya swakudya.
Ntiko wa mbuti wu cincahinkarhi waku tswala naku huma ka yona masi. Swifuwo leswi humelerisaka ngopfu swita lahlekeriwa hi xiyimo xa miri endzhaku ka kutswala xikan’we na hinkarhi wa masi, se ku phamela swakudya swifanele ku langutisisiwa ku fikelela swilaveko swa swakudya. Ku cinca ka ntiko swifanele ku hungutiwa hiku lulamisiwa ka nongonoko wa swakudya kahle.
Loko kuhuma ka masi swiri emaninginingini, mbuti yitirhisa mafurha lawa ya hlayisiweke kutani yi ondza. Loko se kuri khale yirikarhi yi humesa masi yifanele kutlhela yi nyuhela leswaku yitava na mafurha yoringanela eka nkarhi lowu taka loko yibiha emirini naku huma masi nakambe. Aswitsakeriwi leswaku mbuti ya xisati yinga lahlekeriwa hi xiyimo xa miri hinkarhi lowu yingariki kutsaleni kumbe ku humesa masi.
Varhangeri va timbuti ta masi vatala ku hlawula olovisa hi (nkarhi wosungula wo tswala) timbuti tinwana ta xisati loko tiri na 12 wa tinhweti varikarhi vatshika tin’wana tani hi "dry yearlings" kutani ti lulamisiwa nakambe loko tiri na 18 kuya eka 24 wa tinhweti. Swiboho leswi swohambana swilava minongonoko yohambana hambana ya mphamelo wa swakudya naswona swihetelela swihambana swinene eka BCS.
Leti lulamiseriwaka masi tibihisiwa e mirini loko tiri na 7 kuya eka 9 wa tinhweti naswona tikula kahle na loko tibihe emirini. Titala kuva na BCS yale hansi swinene naswona aswikoteki kuva tinga phameriwa ku hundza mpimo. Taxisati leti tswalaka tiri exikarhi ka 18 na 24 wa tinhweti titala ku komba BCS yale henhla naswona tifanele ku hlayisiwa leswaku tita vuyelela loko tingase tswala.
Swinwana leswingana xiave (ehandle ka ku phameriwa) swinga khumba xiyimo xa miri hi ndlela yobiha eka timbuti ta masi. Leswi swikatsa switswongangati, mavabyi, ti bacteria na mavabyi lawa ya hangalakaka xikan’we na swiphiqo swa meno.
Ku hlayiwa ka xiyimo xa miri eka timbuti ta masi swa hambana nale ka tihomu ta masi. Timbuti tihlayisa mafurha yatona yotala etlhelo ka marhumbu yatona. Leswi swivula leswaku maendlelo yo hlayela xiyimo xa miri wa timbuti letinga kula wukatsa na mafurha ya ti brisket xikan’we na kukariwa ka mafurha lawa yanga funengeta eka ndzhawu ya lumbar.Translated by Ike Ngobeni