Xivumbeko
Kori Bustard I xinyenyana lexikulu xo tika xa Afrika naswona xi nga tika ku fika 19 kg. I xinyenyanan xa misava xova na nkolo wo leha na nkondzo wo leha lowu hetelelaka hi swintiwana swinarhu swova na ribungu ro vevuka kumbe vutsenga bya mpunga. Matlhelo ma xidlodlo enhlokweni ma ndlandlamukela kuya ka kepisi ya ntima.Xilebvu, kholokholo na nkolo i swa basa wa creamy wo hlangana na nabandi ma ntima. Swirho swale henhla swa xinyenyana I swa muhlovo wa buff na tivermiculation ta ribungu ro dzwihala. Ncila wuna mabhandi mo anama ma mpunganyana- ribungu na basa. Ti “primates”, kumbe tinsiva to haha, na tona ti funengetiwile hiku yelana.ndhawu ya makatla yina phathene ya xikochi ya ntima na basa.
Swakudya
Kori bustard yi tiviwa tanihi xinyenyana xo tika hinkwaswo xa Afrika, yi dya hinkwaswo, yi dya haswimbirhi swidzungela swo fananyana na ximilana na swihari swo fana na mikolombyana na tinyoka. Eka swikukwana, swakudya swa nkoka i switsotso. Ti kumiwile leswaku ti dya ghamu eka nsinya wa munga. Leswaku ti dya switsotso leswi dyaka ghamu kumbe ti gayela ghamu hiku kongoma a swise tiviwa. Maendlelo man’wana ma nkoka ma Kori Bustard hi leswaku ti tirhisa matshukunyukelo mo mama, ku hambana na swinyenyana swin’wana leswi nusaka mati hi milomu ya swona.Ku tswala
TiKori Bustard ti vuriwa leswaku iswipisisi swo teka tshengwe. Hinkarhi lowu nga se hlanganiwaka, wanuna u kukumuxa nkolo no landza minkondzo ya timpiko loko ari khari a cina emahlweni ka vavasati. Vavanuna van’wana va tlhela vaya mahlweni va phuphura tinsiva ta vona hinkwato, switi komba pnge I bolo leyikulu yo basa. Va nga tlhela va vurhamela ku suhi na vavasati loko vari karhi va kukumuxa nomu. Vavanuna va tala ku twarisa mpfumawulo wa bhomo na vona. Loko ku fika nkarhi lowu vavanuna va va vonile vavasati.Vavanuna lava ngale ku byameleni va endla nampundzu, kumbe na madyambu. Vavanuna ava ngheneleli eka ku kurisa vana. Vavasati va tshama exisakeni nkarhi wo tala, va suka xinkarhana, ku ya dya. Ku byamela swi teka masiku ma 23-30. Loko wasati a tshikela matandza ma yena, swi toloverekile leswakuu wasati a nga endli swisaka swo bumbula, a ngaha matshikelela nale hansi.
Mahanyelo
Iva tshami vale hansi, hikokwalaho vito ra bustard, leswi vulaka swinyenyana leswi fambaka. Ti haha ntsena loko swi biha hikokwalaho ka ntiko. Naswona sweswi swati komba leswaku Kori Bustard yi ngaha hlayiwa eka ntlawa wa swinyenyana leswintsongo leswi nga hahiki ku fana na tiyimbu na emus, leswi vulaka leswaku ti nga tlhelela eka xivumbeko xa kokwa-wa-kokwa tona wa khale., tanihi loko tona, na tintsavila tin’wana, ti nga switukulwana swa vahloti lavakulu voka va nga hahi. Tina vutomi byo leha naswona ti bebula hiku nonoka.Ti tala ku tshama ndhawini yin’we loko xihlovo xa swakudya xa hari kahle, kutani ti rhurha ku fana na swihari swin’wana. Ti voniwa hi xin’we-xin’we, tiri timbirhi kumbe hi mintlawa etihunyini, mavala mova na mabyanyi na Kalahari scrub. TiKori Bustard ti famba ka ntsongo hi magoza mo pimiwa naswona ti haha hiku nyenya. Emavaleni, wanuna u kukumuxa nkolo wa yena ku hangalasela tinsiva tale mahlweni to basa ehandle, nkolo na kepisi leyi pfuxiweke swi kokeriwa ndzhaku, timpiko ti yisiwa hansi naswona ncila wu kokeriwile henhla nale mahlweni ka nkolo. Swinyenyana swina mafambelo ma tihosi naswona hikokwalaho ka sayizi ya swona i va hahi vo tiya. Swi tlakula hi mpfumawulo wo tika wa timpiko, kambe loko se swi tolovele moya swi haha hi rivilo no tiya.
Swi rhandza ku famba swi hambana na nghozi naswona swi haha ntsena loko swi tshikeleriwile. Loko swiri hi ntlawa, swinyenyana swi famba hi ntila woka wu nga bohiwanga swi lava swakudya.