Ke Eng Vredefort Dome?
Bjale, ke eng Vredefort Dome e bile go baneng e le bohlokwa go begilwe bjalo ka lefelo la Bohwa la Lefase? Taba ke ye. Mengwaga ya dibilione tše pedi ye fetilego (ye ke dimilione tše 1000) go be go na le tirigalo ya catastrophic ye e tšwago ka ntle ga mellwane ya selehono motseng wa Vredefort, mo Freistata. Phegeletše ya meteorite ya go ela magareng a 10 le 15 a dikilometara a ile a šwahlelwa segongwana sa mmu, gomme ya tlhola kotsi.Ge lerole ka moka le fedile, crater ya ela magareng a 300 200 le kilometers - mo nngele, e be e setše ka morago, go tšwa Welkom mo borwabodikela bja Pretoria mo Leboabohlabela. Mo bogareng bja crater go be go na le hlatloša – ya go swana le splash-back o e bona ge o lahlela ya letlapa mo meetsing. Hlatloša, ye e ka ela 100km, pele go na le Vredefort Dome. Lehono, bontši bja dome ye e be e tlošitšwe goba e akareditšwe ke di llaga tše mphsa tša leswika, eupša go na le lešaledi la thaba ya lefelo la Dome yeo e ka bonwago mo toropong ya selehono; Parys.
Moago O Mogolo Wa Khuetšo
Vredefort Dome ke moago wa peleng wA khuetšo yo mogolo yo hwetšagalago mo lefaseng go fihla ga bjale. Go feta fao, khuetšo e fetotše lefase gomme e kgototše llaga ya basemente ye tše di sa bonagalego mo pholaneteng. Go na le thereâ ya go feta. Go na le pelaelo gore khuetšo e bolokile mašeledi a gauta ao a bego a le gona mo matlapeng a fase, le go šireletša mmu wa Witwatersrand Gold Fields wa ka moso.Bjale, le ge e le gore ga e boima go swana le ka moo Drakensberg goba bjalo ka histori ya Robben Island, Naga ya thaba mo Parys e bohlokwa go geological ye bohlokwa ya Planet ka botlalo. Dome e gatelela tema ye bohlokwa ya gore khuetšo ya meteorite e be e le bohlokwa go bopa lefase la rena, le tlhabollo ya mekgwa yeo e ka atlega.
An Astrobleme
Bjalo ka Mokgatlo wa Dinagakopano tša Lefase tša thuto, tša mahlale le tša setšo (UNESCO) Mokgatlo wo o thušago – di re: Vredefort Dome, ye ka bago dikilometara tše 120km South West tša Johannesburg, ke moemedi wa karolo ya meteorite le seabe se segolo, goba astrobleme. Mengwaga ya morago ya go lekana 2,023 ya dimilione, ke astrobleme ya kgale e hwetšagalago mo lefaseng go fihla ga bjale. Le radius ya go lekana 190km, gape ke ye kgolo e bile e senyegile.Vredefort Dome e tsebegago ka tokollo ya enetši, yeo e dirilego šoro ya phetogo ya lefase ka bophara, go akaretšwa go ya go tše dingwe, tša evolutionary diphetogo tše kgolo. E fana ka bohlatse bja bohlokwa bja geological ya histori ya lefase gomme e bohlokwa go ya ka kwešišo ya pholanete. Ka ntle le bohlokwa bja tšona mo planeteng ya tiro ya histori, geological ya lefase ya mmu e dirile gore go timelela bohlatse bjo bontši bja mafelo gomme Vredefort ke yona mohlala o tee mo lefaseng o fago bohlatsi bja geological pya astrobleme ka fase ga crater.
Vredefort Dome ke motse wa moago yo mo golo kudu, wa kgale, wa meteorite mo lefaseng. O na le boleng bja godimo le ya fihlelelwa geological (outcrop) yeo e laetšago mafelo a mehutahuta ya bohlatsi bja geological ya seabe sa meteorite ye e hlakahlakanego. Magaeng le diponagalong tša tlhago ya dithoto tša serial le go thuša go laetša bogolo bja sebopego sa ring go tšwa go khuetšong.
Kgetho ya serial e tšewa go moemedi wa seabe sa meteorite se se hlakahlakanego. Tshekatsheko ye e bapetšwago le khuetšo ye e hlakahlakanego ya meteorite e bontšhitše gore ke mohlala o tee fela mo lefaseng o tletšego geological profile ya astrobleme (le seabe sa fase sa lebato sa crater, e kgontšha dinyakišišo ya tlhabollo ya astroble.