Thekgo ya dibjalo

Thekgo ya dibjalo ka botlalo

©Louise Brodie
Trellised vines in the winter. The two cordon arms of the vine can be seen running along the cordon wire.
Meterebe ke sebjalo sa monama le tshepedišo ya thekgo ya dibjalo e swanetše go šomišwa ka lebaka la go hwetša palomoka ya tšweletšo ya jarata ya meterebe goba go tšweletša ditšweletšwa tša boleng bja godimo le go nolofatšo ya go lema. Mehola ya thekgo ya dibjalo e akaretša kgatelelo ya seetša ka meterebeng le go kaonafatšwa ga monono wa lehlona. Se se lebiša go koketšo ya bokagodimo bja matlakala le tshepedišo ya mekgwa ya go lema.
Tirišo ka botlalo ya seetša sa letšatši go bohlokwa gomme le bokagodimo bja matlakala ge bo le kgolo, tshepedišo ya tšweletšo ya ge dibjalo di dira maatla go tšwa letšatšing. Katologano ya Borwa-Leboa ke tirišo ye kaone ya seetša sa letšatši, eupša ka borutho go ka ba le tshenyo ya letšatši leo le nago le kgonagalokotsi.
Ditshepedišo tša thekgo ya dibjalo tša go fapafapana tša gabjale di a šomišwa ka intastering. Ka polaseng ya dibeine ditshepedišo tše nne tše di latelago di a šomišwa: pergola, pele ga pomo, metšhene le ye nngwe. Tshepedišo ya thekgo ya dibjalo go lenaneo la tafole ya diterebe ka tlwaelo di phagamego ka lebaka la gore e nyaka go mošomo wa diatla ka fao e swanetše go akaretša mosepelo wa bašomi ka fase ga dibjalo.
Tebanyo ya beine ga pe e bolela bogolo bja tshepedišo ya thekgo ya dibjalo: tše ka bogareng go ya go tše nnyane tša tšweletšo ya boleng bja godimo le kuno ya fase ka tlelaemeteng ye e fodilego; kgahlanong le tšweletšo ye kgolo kudu ya ka bontši goba tšweletšo ya beine ka borutho. Phošo ye e tlwaelegilego kudu yeo e dirilwego ke go hloma tšweletšo ya thekgo ya dibjalo ye nnyane kudu le go sa ture yeo e ka se akaretšo kgolo.

Go hloma tšweletšo ya thekgo ya dibjalo

©Louise Brodie
Ka morago ga peakanyo ya mabu le pšalo ya meterebe, go na le kgonagalo ya go thoma go kago ya tšweletšo ya thekgo ya dibjalo. Ya maleba ke go posa go latele meterebe. Diposo tša kota le lethale ga se ka mehla ge di hwetšagala ka go lokologa gomme di swanetše go rekwa pele ga nako. Ka Afrika Borwa, diposo tša dikota tša go alafswa ka kgatelelo ye e šomišwago go thekgo ya dibjalo, eupša gona bjale go na le mokgwa o mongwe wa go tloga tiragalong ye. Batšweletši ba bangwe ba šetše ba thomile go šopmiša khonkriti, polastiki goba tšhipi le diposo tša tšhipi.
Mašoba a moduthekgi la mathomo a swailwego ka morago ga moo meduthekgi a bofilwe le diposo tša meduthekgi. Moo diphefo tše maatla di diregago, diposo di swanetše go bjalwa ka botebong. Nepokgolo ya moduthekgi ke moduthekgi wa dithekgi tša dibjalo e le go thibela diposo go wa le mathale go fokola.
Setena sa khonkhriti bjalo ka moduthekgo goba pala ya tshipi mabung a maswika e dirišwa bjalo ka moduthekgi. Ka morago ga melete ye ka moka sa tšwa go epwa diposo, thoma ka go bjala diposo tša rei ya mathomo gomme ka morago ga direi tša bogareng diposo ka reing ye nngwe le ye nngwe. Moduthekgo wa poso o dirišwa mafelelong rei gomme ka tlwaelo di bjalwa ka khutlong ya ka ntle.
Diposo tša thekgo ya dibjalo di swanetše go bjalwa ka gare ga 45 le 60 cm botebo le katologanyo ya poso di se fete 7 ya dimetara. Ka lebaka la go šomiša taolo ye botse ka moragonyana, lethale la kefa ya dibjalo e dirišwa gore matlakala le mahlogedi a lebane le letšatši. Lethale la kefa ya dibjalo le bofantšwe ka lethale ka lešobeng la poso le le nnyane ka poso goba ka disteipole, gomme a seke a gogwa kudu go fihla ge meduthekgi e bofilwe kudu ka tshwanelo.
Lethale la tšhipi le swanetše go tiišwa ka pela ka thapama goba ge fela go fiša. Se se tla thibela mathale go tšwa ge go fiša. Thibelo le mathale a kefa ya dibjalo di tseneletše magareng ga diposo tša thekgo ya dibjalo. Meterebe le mahlogedi di tlemagantšwe mathaleng a go bea dihlopha tša diterebe moyeng le seetšeng sa letšatši.

Translated by Lawrence Ndou