Sehlakahlake sa Robben: Kgolegong go ba ba Ntšhi

Maemo a Mathomong a Bophelo bja Bagolegwa

©Eric Miller
Maemo a ka sehlakahlakeng nakong ya bo1700 a boima go a tseba ka lebaka la tlhokego ya dingwalwa le go sa be gona ga meago ya kokeletšo, eupša motho a ka nagana gore e be e se boiphelo bja boitapološo. Bagolegwa ba bantšhi ba be ba gapeletšwa go dira mošomo o boima ka sehlakahlakeng, ba epa maswika goba go kgoboketša dikgopa. Neelo ya dijo e be e dula e le fase gomme palo e be e le ya go sesiga, ya hlohleletša ditšhupetšo tše mmalawa tše di dirilwego ke bagolegwa.
Ga go se sa go swana le se seo se bego se ka emišago go nyorelwa go hwetša tokologo gommme maiteko a go tšhaba a mmalwa a di dirilwe mengwageng ye mentšhi. Ka nnete, bontšhi bja batho ba tšhabile ka Sehlakahlakeng sa Robben go feta ka fao go tsebjago ka kakaretšo. Diketswana tša go raloka di be di utswiwa ka ntlong ya diketswana, gomme dikepe tša dinaga tša ka ntle, ka dinako tše dingwe di be di emiša ka sehlakahlakeng go sego ka molaong, ba holofela go topa maloko a go tlaleletša a sehlopha. Ba bangwe ba be ba ka be ba kgonne go kgabaganya tšhanele ke e makgwakgwa go ya naga kgolong.

Moloko wa Bobedi wa Baswarwa ka Sehlakahlakeng sa Robben

©Tracey Derrick
Moloko wa mathomo wa bagolegwa ba sepolotiki ka Sehlakahlakeng sa Robben e be e le Makhoikhoi a ka Kapa bao ba bego ba le kgahlanong le pušo ya Dutch le baetapele ba go tšwa dinageng tša ka ntle ba marabele ba go tšwa dikarolong tše dingwe tša pušo ya Dutch East India Company, go swana le Indonesia. Moloko wa bobedi e be e le baetapele ba setšo go tšwa Kapa Bohlabela le mollwane bao ba ilego ba swarwa ba romelwa sehlakahlakeng, ka dinako tše dingwe ba sepela le basadi le bana ba bona.
MaBrithane ba be ba elwa le badudi ka mahlakoreng ka moka a bona a go oketša mollwane wa bona ka Aforika Borwa. Ka go realo, go be go na le bagolegwa ba bangwe ba dipolotiki ntle le Mathosa oa a dutšego nako ka Sehlakahlakeng sa Robben nakong ya bo1800. Ba bangwe ba Barwana le Makhoikhoi ba ile ba romelwa moo ka lebaka la tema ya bona ya Tsogelo ya ka Bokkeveld ya 1824. Kgoši ya Mazulu Langalibalele, hlogo ya morafe wa Mahlubi, o be a swerwe gona go tšwa 1874 go ya 1875 ka lebaka la tsogelo kgahlanong le mašole a Brithane ka Natala. Le baetapele ba Dintwa tša Koranna, tšeo di lwelwego go bapa le Noka ya Namune ka 1870 le 1879, ba be ba golegilwe ka go gana go hlompha Kgošigadi le Naga.

Translated by Lawrence Ndou