Mebaraka ya Tswadišo

O swanetše gore o balwe ge e le gore o nyaka go tšwelela bjalo ka motswadiši wa diruiwa tša maphego, bjalo ka ge ditsela tša mmaraka wa kgwebo o buša ke dikgwebo tšeo di tšweletšego. Mick Bosch wa Boschveld Chicken o re go na le ditlhohlo tše pedi ge go nepišwa marakeng wo: Sa mathomo go kgauswi le go sa kgonege gore motseni wo mo mpsha go phadišana le babuši ba mmaraka ba ba tšweletšego; gomme sa bobedi ditsela tša kgwebo ya diruiwa tša mapheko di tšweletša fela ka fase ga ditikologo tše di laolwa ka go tseneletšego di theko ya godimo kudu go hloma – nagana dimilione tša diranta.

Mmaraka wo Sego Molaong

©Chris Daly

Kgopolo ye kaone e ka ba go lebelela mmaraka wa tswadišo ya setšo goba bobedi, ya go swana le Boschveld, Australorp, Koekoek le Island Red. Ditswadšo tše go ka direga gore di se gole ka pela bjalo ka tša tseleng ya kgwebo gomme di ka fihlela ntlha ya go beela morago e bile tša beela mae a mmalwana, eupša di kgona go lwantšha malwetši le go kgona go atlega ka maemong a šoro go feta bobuti ba bona ba ka kgwebong – le ge e le gore di tlogetšwe go sepela sepela ka tokologo bjalo ka dikgogo tša dinagamagaeng di sa amogele le sa go ba dinyakwapšalo.
Dinonyana tše, go ya ka Bosch, di ka nyakwa ya godimo bjalo ka dikgogo tšeo di itshepelelago fela, ka tšweletšong ya tshepidišo ya ka motseng wa dinagamagae. Ka nako ya go ngwala, o be a fokola ka go lekanyetša le nyako ya ka Aforika, ka fao go na le bokgoni bja diromelwantle bja dikgogo tše ye botse.
Bosch o eletša balemirui gore ba leke mmaraka la mathomo gomme ba thome ka bonnyane, go bolela ka dikgogo tše ka bago 500, gomme o godiše kgwebo ge nyakego e gola. Go thoma kgwebo ka bogolo bja go feta, go ka feletša ka molemirui a dutše le dinonyana “dinonyana tše sa nyakiwego”.
Ditšuwane di ka rekišwa ge di le bogolo bja letšatši go batšweletsi ba dikgogokgadika go ba le mohola wa tlaleletšo o ka okeletšwa dinonyaneng ka go di godiša go fihla ge di le ka ntlheng ya go beela, go gongwe magareng a dibeke tše 18 le dibeke tše 21 ka bogolo go ya ka tswadišo. Megogonope e ka rekišwa bjalo ka dikgogo tše di phelago ge ka bago dibeke tše 12 ka bogolo.

Go Oketša Boleng

Dinonyana tša tswadišo le ditšuwane di dira kaone ge di amogela phepo ye e leganego go kaonafatša tirišo ya tšona, eupša di ka dira go lokile le ge di tlogetše go topa tša go bola ka bo tšona. Dinonyana tše di tlogetšwego go itopela tša go bola le sepela sepela kae goba kae ka ntle le mellwane, le ge go le bjalo di kotsing ya go hlaselwa ke malwetši, dikgobalo le dibatana go feta dinonyana tšeo di tšweletšwago ka ditshepidišong tšeo di le go go ya bošorong.
Mohola o ka okeletšwa go ditšuwane tšeo di le go letšatši ka bogolo ka go di enta kgahlanong le Bronchitis le Bolwetši bja ka Newcastle pele ge o ka di rekiša. Dikgogobeelo di swanetše go entiwa kgahlanong malwetši a go fetela a go swana le Bursal Disease (Gumboro) le Coryza pele ga ge di ka rekišwa. Go abela mmaraka ka ditšuwane tše di tiilego le gona di itekanetše tšeo di entilwego kgahlanong le malwetši le dikotsi tše kgolo, go tla thuša go hlola leina le le botse la kgwebo gomme le poelo ya dithekišo tša go bušeletša le bareki b aba mpsha re leboga seabe sa papatšo ya “lentšu ka molomo”.
Gopola ka tlhokomelo go laola kgetho ya gago ya go šomiša mogonope wo monnyane wa ka gae go dikgogo go thibela thuthušopoeletšo, yeo ka nako e tšwelelago e bago le khuetšo ye mpe tšweletšong, tswalo gomme poelo ya bogole.

Translated by Lawrence Ndou