Go ba le tsebo ka disenyi le malwetši a dinose go bohlokwa go baruanose go netefatša dihlopha tša dinose tše di phelago gabotse le ditšweletšwa tša boleng bjo bokaone tše di amegago le dinose.
Go laola le go sepediša malwetši a dinose, metšhitšhi ka moka e swanetše go ngwadišwa le disenyi gomme le bolwetši bofe goba bofe goba sesinyi di begwe mokgatlhong wa baruanose ba selegae ba gago.
Se sa kakaretšo sa bohlokwa kudu ka disenyi le malwetši a dinose ka Aforika Borwa se theilwe godimo ga sedirišwa sa dinyakišišo mo dinyakišišong tša tšhireletšo ya dibjalo Khansele ya Dinyakišišo tša Temothuo (ARC).
Foulbrood Amerika
Dika tša bolwetši: Diboko tša go hwa di na le monkgo o phošagetšego. Diphelammogo tše di fetetšwego di phatlaletše le dipaterone tša mae le go fifala, bokirisi le dikhupetšo tše di nweletšego.
Bolwetši baj Amoeba
Bolwetši bjo bo ama tshepedišo ya tšhilego ya batho ba bagolo e bile bo hlotšwego ke Malpighamoeba mellificae ya protozoa. Le ge e le gore ga e se so ya hwetšwa ka Aforika Borwa (2018), e hweditšwe ka Zimbabwe.Chalkbrood
Maswao a bolwetši: Gantši baruanose ba tla lemoga bolwetši ge ba bona 'reisi ya go hlagelela' ditopo tše di gwamišitšwego ka botsenong bja metšhitšhi ye e fetetšwego.
Foulbrood ya Yuropa
Maswao a bolwetši: diboko tše di hwilego goba tše di hwago di laetse go lebelela godimo, serolane goba botsothwa, e taološitšwe ka mathokong a disele goba go omišwa le go ba boraba.
Le ge e le gore e hwetšwa ka diporofenseng ka moka tša Aforika Borwa, phetetšo go bonala e le šoro kudu ka mo mafelong a bongola a go swana le Limpopo le ka lepobopong la KwaZulu-Natala.
Nosema
Nosema ke bolwetši bjo bo hlolwago ke Nosema apis, yeo e amago mpa le go monya phepo ya dinose tša batho ba bagolo. Se se feleditšego le dijo tša mae tše di ka fase ga 15% di tšwelelago.Maswao a bolwetši: Bolwetši bjo bo ka utullwa ka semaekeroskopo eupša dika tša diphelammogo tše di fetetšwego di ka akaretša dinose tše di sa kgahlišego le go fokola le dimpa tša go ruruga. Gape, letšhologo le botsothwa le ka bonwa ka mamepeng le metšhitšhing.
Nosema e hlaga ka diprofenseng tša Aforika Borwa ka moka, eupša e be e sa amantšhwa le mahu a ka metšhitšhing.
Mosenyi Varroa
Ditshwedi tša Varroa ke diphelakadingwe tše di hlaselago bobedi dinose tše dikgolo le diboko, eupša kamano ya ditshwedi le ditšhwaetšo (e hlolago phetesetšo ya bobedi) e thatafatšago tshepedišo ya malwetši le kalafi ye e latelago ya bolwetši bjo bošoro bjo.
Dihlopha tše di hlasetšwego ka palo ya godimo ya varroa gape di na le mathata le malwetši a mangwe disenyi tša go swana le dikhunkhwane tše nnyane tša metšhitšhi, chalkbrood le Braula coeca (ntšhi ya go hloka mafofa).
Maswao a bolwetši: Dipaterone tša mae tše di fokolago le tše di phatlaletšego, dikhupetšo tše di nweletšego le go hlafunwa le go hpuhlamišwa ka fase goba ka thokong ga sele. Di noseng tše di golo – dinose tša todi tše di golofetšego le go gagaba, tša phofo ya go fokolago.
Bayvarol le Apivar di ka šomišwa go lwantšha mosenyi Varroa ka Aforika Borwa.
Ditswela Tracheal ditshwela
Bolwetši Acarine ka dinoseng bo hlolwa ke tshelwa ya mogolo ye nnyane, Acarapis woodi. Ditshwedi di phunya mogolo wa nose (trachea) gomme e fepe ka haemolymph (‘madi’ a nose).Maswao a bolwetši: Ga go na ditšhupo tše di tshepegago goba dika tša tlhaselo ya tswedi bjalo ka ge go se na dika tše di amantšhwago le phetetšo ya Nosema le ditšhwaetšo tše dingwe.
Ditshwedi tša mogolo di amanantšhitšwe le mafeko a kgaogantšwego a “K”, dinose di gagabago o fase kgauswi le motšhitšhi, go sa kgone go fofa.
Ditshwedi ke tše nnyane gomme di swanetše go bonwa ka semaekrosekopo. Di hwetšwa ka dipalong tše fase ka Aforika Borwa ka diprofenseng ka moka.
Serurubele sa motu
Seboko sa go epa sa serurubele sa motu (Galleria mellonella) se tlogela silika ye ntšhi ye e adilwego bjalo ka legogo gomme sa senya lemepe ka botlalo. Diphelakadingwe tša dinose tše di maatla di ka kgona go laola palo ya dirurubele. Metšhitšhi ka dileteng tše do tonyago goba ka bophagamong bjo godimo di na le go kgongwa ka go fase ke disenyego tša serurubele sa motu.Ditšhwaetšo tša Dinose
Sacbrood twatši (SBV) ke bolwetši bjo bo tsebegago kudu bja tšhwaetšo bja dinose ka dika tše di bonagalagoo kudu.
Maswao a bolwetši: Dilaga tša ka ntle tše di dikologago seboko tša go tlatša ka seela seo se senago mmala, le ge e le gore hlogo ye e sa tšwelelang ga botse e fifala. Sacbrood gape e ka lemogwa ka mea a nweletšego, a tlošitšwego mmala le dikhupetšo tša go phunywa mašoba le magomong a go kukega.
Twatši ya phetetšo ya karogano ya go se fole ya dinose (CBPV) le twatši ya karogano ya dinose ye šoro (ABPV) e tla bontšha dinose tše di gagabang ka lebatong la motšhitšhi le ka pele ga motšhitšhi. Lehu la a latela mo matišatši.
Dinose tše di amegago di bonwa godimo ga ditlhomeso; e sena bolomagani, go roromela, le go palelwa ke go fofa - go swana le phetetšo ya Nosema.
Translated by Lawrence Ndou