Banyakišiši ba Selegae
Kgale mo Afrika Borwa, le ge go le bjalo, ditšwelopele tša seabe sa di bontšha di re feta. Ka 1916, S.J. Shand sa mathomo o hlalošitše curious melt-rock ye makatšago a e bitša ‘pseudotachylite’ eupša ga se ya ntšha tlholego ya volcanic ya leswika. Nyakišišo ya thutomaswika ya botlalo ya dome, e dirilwe ka 1925, ba tšere sephetho sa gore dome e hlotšwe ke gase thuthupa ya volcanic tše kgolo. Ka 1936, Banyakišiši ba babedi ba ile ba huetšago gore seabe se hlamile dome, eupša se se ile sa hlokomologwa ke banyakišiši ba selegae.Lepheko la thibelo e be e le sebopego sa Dome. Seabe se go tšwa godimo se baka bjang mmu gore o ye godimo? Go bolela nnete, thuthupa goba tsenelo e be e kgonagala go hlohletša išo godimo feta seabe sa ka ntle. Le ge go le bjalo, ka 1947, mogeologi, R.A. Daly o ile a topa go seabe sa hypothesis gomme a hlohleletša gore go lokollwe kgatelelo ya ka morago ga seabe se sa ke se hlotše dillaga tša leswika go fodiša le go godiša sebopego sa Dome. Mommamodimo wa agostose wa thutamaswika wa Afrika Borwa, Alex du Toit, e dula e sa tshepiši gomee e bega gore dome e hlotšwe tshepidišo ya tectonic.
Ngangišano E Tšwela Pele
Mengwaga ye mentši, ngangišano e ile ya tšwela pele. Maikutlo a boditšhabatšhaba di be di ka kala ka thoko ga sekolo sa seabe. Eupša banyakišiši ba Afrika Borwa ba tšwetše pele go tšweletša dipampiri tše šupago ka boteng tlholego ya (magmatic goba tectonic). Ka bo 1960, pego go tšwa dinyakišišong tša thutamaswika tša Ottawa e dirile pharologano magareng ga mehuta ye mebedi ya craters: tšeo di nago diameter e elago ka fase ga kilometara tše mmalwa, tšeo di na lego sebopego se se bonolo sa sebjana, le tše di lego tše kgolo go feta kilometara tše mmalwa, tšeo di na go bogodimo bja bogareng bja maswika a kgale ao a kgobokaneditšwe ke lelente la dillaga tše nnyane.Complex ye ya makgwai a crater a tsenelego go Vredefort gabotse. Le ge go le bjalo, batho ba saense ba legae, ba tšere karolo go mošomong wa ditsebe wa boditšhabatšhaba wa cryptoexplosion, Walter bucher, yo a rilego dibopego tša Dome di hlotšwe ke mothunyo ya gase ya go fiša yeo e rothilego mo metlalong ya bofokodi mo legogo ya lefase.
Shock Metamorphics
Ka ntle le setu sa banyakišiši ba legae, kwešišo ya metamorphics e ile ya tšwela pele go hlabolla. Ka 1968, khonferense ya boditšhabatšhaba ka monyakišišwa e ile ya swarwa, gomme go tlišwa ditsebi tša go tšwa go dinageng tše ntši. Se se ile sa fa bateori bja seabe sa hlohleletšo ye mpshafaditšwego gomme, mo mengwageng ye mmalwa, magato ye bohlokwa e ile ya dirwa.Dipego tša lefelo go tšwa go balaodi bja craters, lunar leswika la diphetho tša phetleko ya dišupommu di tšwetše pele go thekgana, gomme dikala di thomile go ya seabeng sa hypothesis. Mafelelong a 1970, dibopego tša diabe tše 120 di ile tša hlaolwa ka dikarolong tše fapanego tša lefase le phapantšho ya go bopa tlwaelego go craters tše ntši tše hlalošitšwgo. Maswika a kamoka a be a bitšwa â ‘impactites’ - lentšu leo le se naganišago maloko a aerobics, goba batho bao ba tletšego ka gare ga sephagamišo.
Ke 1980s, ditsebi tša boditšhabatšhaba di be di na le bonnete gomme diyunibesithi tša go tšwa ntle di be di ruta gore Vredefort Dome e hlomile ke seabe sa tiragalo ye. Eupša e sego mo Afrika Borwa. Mo, batho bao ba sa hwego (na etela pele ke mogeologi Louis Nicolaysen) ba swere tumelo ya bona go tlholego ya cryptovolcanic ya dome.
Mafelelong, kopano e ile ya bitšwa go rarolla dithulano. E be e swerwe mo Parys ka 1987 gomme ditsebi go tšwa bobedi bja dikampa ba ile ba rarolla kopano. Kopano ya Maloko e paletšwe ke go fihlelela sephetho sa mafelelo, le ge go le bjale. Tellingly, kgetho e tšerwe mafelelong a kopano gomme batho nnyane ba ile ba kgathatema ba laediša thekgo ya bona ya tlholego ya exogenic (seabe sa ka ntle).