Lilac Breasted Roller
Inyonyana emabalabala

© Roger de la Harpe
Lilac Breasted Roller.

Ukwakheka nokuvela

Ubukhulu bayo bubalelwa ema-intjhini (inches) alisumi nane nahlanu (14.5 inches). Inehloko yombala ohlaza satjani, intamo efitjhani, imilenze ehlaza satjani okuqarheke ngombala osarulana, nokho mifitjhani begodu neenyawo zincani. Inomlomo oqinileko, kanye nogobeneko encenyeni yesiphetho sawo. Inomsila omatsikana kanye nesilinganiso sobukhulu obuphakathi. Umhlanayo kanye namahlonjana anombala ozotho. Ihlombe leempiko, iinsiba zangaphandle kwephiko ephapha ngazo kanye nenyonga zinombala oyivayolethi (violet). Isithomo nofana ilingaphasi layo lifihlekile begodu sinombala omthuthu okuhlaza satjani ovangeke nombala ohlaza sasibhakabhaka, kuthi ilingaphandle leensiba zomsilayo zibe nombala onzima. Inesilevu esimhlotjhana, kuthi ukuyela esifubeni sibonakale sinomthunzana wombala oqarheke ngemibalala emhlophe okumthuthu kanye nombala obukhobe. Amathumbayo anombala ohlazana satjani kanye nohlaza sasibhakabhaka. Umlomomayo unzima kuthi amehlo abe zotho. Inamaphiko amakhulu kanye nokuphapha okubukhali.

Ukudla

Inyoni le iphila ngokudla iintethe, iinunwana, kesinye isikhati idla iimbhadwa, iinkala, kanye nezinye iinlwanyana zangemanzini. Zithola nofana zibamba ukudla kwazo phasi ehlabathini.

Ukuhlangana neduna nokubekela

Zakha iindleke ezinganamida ngaphathi kwemigodi yemitha nofana emigodini yomuhlwa esithubini. Kesinye isikhathi zithatha imigodi yeenyonyi ezibhora imithi nofana ezaziwa ngokudla khulu iimfesi (Kingfishers). Zibekela amaqanda amabili ukuya kamathathu amhlophe, anjalo nje afukamelwa ngizo zombili eduna nesikazi isikhathi esimalanga amasumi amabili nambili ukuya kamasumi amabili nane. Ngemva kwamalanga alisumi nethoba amadzinyana vane sele anamasiba umzimba woke begodu anombala omlotha.

Ukuziphatha

Iinyonezi zithole igamalazo esenzweni esikarisako sokuphapha ngambili, ngokurhaba, ukuphaphela phasi ukusuka ekuphakameni kancani nofana ngokukhamba zidlala emoyeni, bese zigcine ngetjhada elikhulu. Yoke imihlobo yeenyonezi ibonakala izwana nokuphila ngambili begodu inesifunda. Zivamise ukuphaphela emithini efileko, ngehloso yokuzumana nokudla engakubamba. Enye yezinto ezenzako kukuthi iphapha beyibambe iinlwanyana eziphuma emahlathini atjhako. Iphapha ngokukhulu ukurhaba, begodu ngesikhathi sokuhlangana neduna izanelisa ngokuphapha ngamandla khudlana.
Kuhlekuhle zihlanganela emoyeni naziphaphako. Ziphila ngambili nofana ngemihlambi emincani, kodwana zivamise ukubonwa ngayinye. Inetjhada eliphezulu elihlabako elithi: 'zaaak'. Zimhlobo ongakavami khulu ukufuduka, kodwana eendaweni ezinye azitjhagali khulu. Zidla ngokuthi zisuke phezu emthini oseduze nalokho ezifuna ukukubhudungela bezikudlele khona phasapho, nofana ziphaphele lapho bezihlezi khona zithome ngokuyilungisa ngaphambi kobana ziyiginye yoke. Zimhlobo ovikela khulu isifunda begodu zivekela isifunda sazo esincani lapho zidla khona; kungakho uthola bonyana kuba nekhamba ngayinye magagega nendlela. Ziqotjha nanyana ngimuphi umhlobo okhambela eduze nemigodazo nanyana sele ziqedile ukubekela.

Indawo yokuhlala

Zihlala eenkhothini, emahlathini avulekileko kanye neemFundeni lapho imithi yamaphepha (palm trees) imile maqalanga khona.

Lapho zitholakala khona

Umhlobo lo utholakala khulu ngokuragela phambili epumalanga kanye nesewula yoke ye-Afrika ukusuka eligwini i-Red Sea coasts le-Ethiopia kanye netlhagwini-tjhingalanga ye-Somalia ukuyela eligwini le-Angola kanye netlhagwini yeSewula Afrika. Inyoni le ihlala eendaweni ze-acacia country lapho kunemithi ehleleke kuhle, magega nemilambo kanye nemasimini atjaliweko, kodwana azizwani nokuhlala lapho kuhlala abantu khona.

Igama lesi-Latin

Coracias caudata.