Ndirivhe dza Tafulani

Dzi vha dzi Thethe Musi dzi tshi Khou Liwa

©Louise Brodie

Ndirivhe dza tafulani dzi vha dzi tshi khou bveledziwa u itela u liwa sa mutshelo. Hezwi zwiita uri dzi fhambane na dzine dza vha dzi tshi khou itelwa u ita juice, veini na dzi raisins. Mutokola wa hone u divhiwa sa Vitis vinifera nahone vhubvo ha hone ndi Mediterranean region. U tavhiwa hayo ndi zwithu zwa kale vhukuma, zwine zwa vha uri zwo toma minwaha ya 6 000 yo fhelaho hangei Middle East. 

Ndirivhe ndi mitshelo, ine ya vha na matavhi adzi berries. Zwitokola zwa ndirivhe zwi hula kha dzi thanda, ine ya bva maluvha nga khalanwaha ya lutabvula dza vha dzi tshi khou lugela u kaniwa nga mafheloni a tshilimo. Miri ya mitokolo yo adza, sa muri wa tshifhefho uya lata matari hune matari maswa aya thoma u mela musi hu tshi fhela vhuria.

Ndirivhe dzi hula kha mutokola na hone arali dzi tshi khou itela uri dzi kone u rengiswa, miri iya aluswa zwavhudi nga ndila ine ya vha ya trellis. Hezwi zwi vha zwi tshi khou thusa muri uri u hule ubva fhasi u itela uri matavhi a muri akone u phadalala u kone u thogomela zwavhudi muri. Muri ubva fhasi wa kona u hula u tshi khou phadalala u tshi khou gonyela nntha zwa ita daka. Ndirivhe dzi tavhiwa nga ndila ine ya vha ya thanda hu tshi khou shavhiswa uvha hone ha malwadze kha mavu u fana na phylloxera, vhunzhi ha dzi ndirivhe dzi vha dzi tshi tou vha na tshaka mbili fhedzi tshaka ine ya vha yo oliwa i hula ya tou vha nntha ha mavu fhedzi iya vha na midzi ine ya kona u kondelela malwadze. 

Ndirivhe dza tafulani dzinwe dzi na mbeu dzinwe adzina. Namusi dzine dza vha uri a dzina thambo ndi dzone dzine dza vha uri dzi ya funiwa vhukuma. Dzone dzi ya fhambana ro sedza mivhala tshivhumbeo tsha mutshelo na tshivhumbeo na muthetshelo na hune ha vha uri dzi khou hulela hone. Tharu dzine dza vha khulu mivhala ya hone ndi mitsu (phephulu uya kha ndirivhe nntsu), tsuku (crimson, tsuku na dza pink) na tshena (tshitopana-mudala uya kha mafhi). Ndirivhe adzi shumi nga mutsho, zwine zwa amba uri dza vhuya dza anwa adzi tsha do dovha dza anwa musi ha vhuya ha kaniwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe

U Bveledziwa ha Ndirivhe dza Tafulani

Vhathu vhahulwane vhane vha bveledza dzi ndirivhe dza tafulani vha wanala Northern Hemisphere. Shango line la bveledzesa vhukuma dzi ndirivh...more