Jackalberry
Musuma

© Shem Compion

Dzina

Musuma

Tshivhumbeo

Ndi muri mulapfu nga maanḓa, tsinde ḽawo ḽo to tswititi ḽi tshi hulela nṱha nṱha. Matavhi awo a mela e nṱha tshikhalani. Tsinde ḽa muri ḽi khwaṱhisa wa nga matavhi awo o bararaho ane musi Musuma utshi kha ḓivha muṱuku muvhala uvha u musumbusumbu fhedzi u tshi hula wa shanduka u vha museṱha. U gonyela nṱha ha muri uvha u mudaladala, maṱari ahone o vhumbea sa gumba fhedzi a matete, maṱari a muri wa kale a vha ana mivhala mivhila. Wa ṱaḓa na mudala atshi penya.
Miri miṱuku I vha I na zwidebvudzana zwo sedzaho fhasi nahone ai wisi maṱari u swikela itshi vha ya kale. Musi wo no vha wa kale u thoma u wisa maṱari nga khalaǹwaha ya Luṱavula. maṱari maswa a mela vhuria nga Fulwi u swika nga Tshimedzi, avha atshinga matswuku nga muvhala. A yambana nga mivhala u bva kha ṱaḓa, ari vhutswuku a dovha a vha matswu.

Maluvha na Mitshelo

Vhuluvha hahone ndi vhuṱukusa avhu vhonali. Maluvha matshena au nukhelela a mela kha misuma ngau fhambana hayo. Maluvha a tsadzi a mela kha musuma zwa zwidebvudzana hone ha a nduna a mela e tshigwada a manzhi. Mitshelo I mela kha musuma wa tsadzi fhedzi. Mutshelo wa musuma u funesiwa nga phukha nnzhi dza ḓaka. Mutshelo uyo wa fushi uvha u tshi nga gumba nga tshivhumbeo una muvhala wa ṱaḓa. ngangomu u vha u na thambo dza rathi.
Lukanda lwu a hwasa fhedzi nga ngomu uvha u mutete wa ḓifhelela sa tshikavhavhe kana swiri. Mutshelo wa musuma uya ṱomba halwa nahone u ḽeswa nga Ntsa, Mapfeṋe, Nguluvhe ḓaka na dziǹwe vhoo phukha ḓaka. U vhidziwa Jackalberry nga tshikhuwa ngauri thambo dza mutshelo wa musuma uya wanelesa kha makaka a Phunguhwe. maṱari a musuma a ḽeswa nga Nḓou, Ṱhuḓwa, zwisusu na dziǹwe phukha ḓaka.

Mushumo wa Muri

Matavhi a musuma musi o pholishiwa aya semenndela nnḓu a ita na fanitshara yo nakaho ya maṱhakheni. Tsinde ḽi ya shuma u tshimbidza vhukepe vhuṱuku. maṱari a na mushonga wa Tannin a thivhela nau shuluwa ha malofha lwu shushaho. Aya fhodza na zwilonda, midzi ya fhodza mafaṱa na mukhushwane wa tshikwaikwai. Iya dovha ya thusa na kha vhulwadze ha tshifa khole. Thambo dzahone dzi ya ḽea sa nḓuhu. Mitshelo iya ṱomba na mukumbi kana veini.

I wanala fhii?

Musuma uya wanala kha Afrika ḽothe nga vhuphara fhedzi u wanalesa mashangoni a tevhelaho; Senegal, Sudan, Namibia, Vhukovhela ha Transvaal na maḓkani o ḓalesaho miri.